Nhà nhiếp ảnh Nguyễn Văn Thông, tác giả bức ảnh 'Vị pháp thiêu thân', đã qua đời ở tuổi 94 vào lúc 19g tối 7-9. Ông là người đã bấm máy ghi lại thời khắc Hòa thượng Thích Quảng Đức làm ngọn đuốc sống gây chấn động năm 1963.
Nhà nhiếp ảnh Nguyễn Văn ThôngCách nay hơn nửa thế kỷ, bức ảnh chụp đúng
thời khắc Hòa thượng Thích Quảng Đức tự nguyện làm ngọn đuốc sống vì đạo
pháp thiêu thân đã tạo nhiều cảm xúc mạnh mẽ nơi đồng bào trong nước,
đồng thời gây chấn động cả chính trường thế giới…
Nhà
nhiếp ảnh Nguyễn Văn Thông, sinh ngày 28-10-1925 tại Hà Nội, đã xúc
động hồi tưởng về ngày hôm ấy khi ông còn khỏe mạnh: "Ngay từ buổi chiều
hôm trước, tôi biết tin có một sự kiện đặc biệt đang được bí mật chuẩn
bị sẽ diễn ra vào hôm sau...".
Sáng 11-6-1963, trời Sài
Gòn chỉ vừa hửng nắng, sau lễ cầu siêu các nạn nhân bị thiệt mạng vì đấu
tranh cho tự do tín ngưỡng, bình đẳng tôn giáo tại Bửu Tự Phật đài
(đường Cao Thắng), khoảng 300 phật tử bắt đầu cuộc tuần hành hướng về
ngã tư Lê Văn Duyệt - Phan Đình Phùng (nay là đường Cách mạng tháng 8 -
Nguyễn Đình Chiểu, quận 3).

Bức ảnh "Vị pháp thiêu thân" của nhiếp ảnh gia Nguyễn Văn Thông
Lúc 9g30, một chiếc xe hơi 4
chỗ hiệu Austin di chuyển rất chậm đỗ xuống. Vị Hòa thượng chậm rãi
bước ra cùng với hai đại đức đi kèm. Một nhà sư trải xuống mặt đường tấm
đệm, vị kia lấy ra một can xăng 20 lít, Hòa thượng đưa tay vái bốn
hướng rồi từ tốn ngồi xếp bằng, tay lần chuỗi tràng hạt trước ngực…
Rồi
theo một kịch bản được sắp sẵn tuần tự, chỉ trong ít phút, ngọn đuốc
sống bốc lên cháy ngùn ngụt hòa lẫn trong tiếng cầu nguyện và tiếng khóc
của hàng trăm phật tử xếp hàng thành vòng tròn nhiều lớp che kín chung
quanh…
"Điều đặc biệt làm những người chứng kiến vô cùng kinh ngạc
là ngài Hòa thượng hoàn toàn bất động dù ngọn lửa gặp xăng bùng cháy dữ
dội. Chứng kiến sự việc, tay tôi run lên, mặt nhòe nước mắt… Về tráng
phim cẩn thận, tôi quyết định đặt tên bức ảnh là Vị pháp thiêu thân" - ông Nguyễn Văn Thông cho biết khi còn sống.
Buổi
sáng hôm ấy còn có mặt phóng viên người Mỹ Malcolm Browne - Hãng thông
tấn AP, ông Browne đã chụp bức ảnh đầy bi tráng "The Burning Monk" - Nhà
sư tự thiêu - và bức ảnh này được đăng trên tạp chí Life.
Tổng
thống Hoa Kỳ John Kennedy khi nhìn thấy hình ảnh này đã thốt lên:
"Không bức ảnh báo chí nào trong lịch sử lại gây ra nhiều cảm xúc trên
khắp thế giới như thế". Bức ảnh đã tạo ra những sức ép mâu thuẫn to lớn
ngay trong lòng nước Mỹ và mang lại cho nhà báo Malcolm Browne giải
thưởng danh giá "Ảnh Báo chí của năm 1963" cùng nhiều giải thưởng giá
trị khác.
Riêng tại Việt Nam, mãi đến sau ngày đất nước
hoàn toàn thống nhất, bức ảnh "Vị pháp thiêu thân" mới có cơ hội được
chính thức trưng bày ở triển lãm "Chân dung thời đại" tại TP.HCM. Năm
1990, tác phẩm vinh dự được trao Huy chương bạc tại Liên hoan ảnh nghệ
thuật TP.HCM…
Tang
lễ của nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Văn Thông được quàn tại địa chỉ số 103,
Cư xá Đô Thành, P.4, Q.3., TP.HCM. Lễ động quan sẽ diễn ra vào lúc 7g
ngày 12-9.