Trong công cuộc đấu tranh bất bạo động của Phật giáo năm 1963 chống chế độ kỳ thị tôn giáo của chính quyền Ngô Đình Diệm tại miền Nam nước ta, ngày 15-8-1963, Sư cô Thích nữ Diệu Quang, thế danh Ngô Thị Thu Minh (1936-1963) đã tự thiêu thân mình để cảnh tỉnh nhà cầm quyền lúc bấy giờ thực hiện chính sách bình đẳng tôn giáo, cầu nguyện Phật pháp trường tồn.

Thánh tử đạo Thích nữ Diệu Quang, thế danh Ngô Thị Thu Minh (1936-1963)

Sư cô Thích nữ Diệu Quang sinh năm 1936 tại Thừa Thiên (nay là TP.Huế). Vốn là một Phật tử thuần thành, năm 21 tuổi, người con gái Ngô Thị Thu Minh xuất gia và được Ni trưởng Thích nữ Như Hoa, trụ trì chùa Vạn Thạnh (Nha Trang) nhận làm đệ tử. Năm 27 tuổi, Sư cô thọ giới Tỳ-kheo-ni tại Giới đàn chùa Từ Nghiêm - Sài Gòn (nay thuộc phường Vườn Lài, TP.HCM).

Pháp nạn 1963, hưởng ứng cuộc đấu tranh bất bạo động của Phật giáo chống kỳ thị, đàn áp Phật giáo, noi theo gương Bồ-tát Thích Quảng Đức, Sư cô đã phát nguyện tự thiêu.

Khi Phật giáo bị đàn áp khốc liệt, sáng ngày 15-8-1963 (26-6-Quý Mão) tại khu đất trống cạnh trường Hòa Xuyên gần ga xe lửa Ninh Hòa, Sư cô đã tẩm xăng tự châm lửa vị pháp thiêu thân.

Ngọn lửa vị pháp thiêu thân của Sư cô Thích nữ Diệu Quang là một trong những tấm gương hy sinh cao cả, thêm niềm tin đối với chân lý cho hàng triệu tín đồ Phật tử Việt Nam cùng tiếp nối.

Tôn vinh tấm gương hy sinh này, UBND TP.HCM đặt tên đường Ngô Thị Thu Minh, thế danh của Sư cô Thích nữ Diệu Quang, theo Quyết định số 4610/QĐ-UBND ngày 29-10-2008, nhằm ghi nhận sự đóng góp của Sư cô cho Đạo pháp và Dân tộc.

Đường Ngô Thị Thu Minh nằm trên địa bàn phường 2, Q.Tân Bình cũ (nay là phường Tân Sơn Hòa, TP.HCM), từ đường Phạm Văn Hai đến đường Lê Văn Sỹ, dài khoảng 200m, lộ giới 10m. Đường này nguyên là con hẻm số 122 Phạm Văn Hai, được nâng cấp cải tạo thành đường phố từ năm 2008.

Mỗi tên đường tại TP.HCM không chỉ là hệ thống định danh không gian, gắn với các tuyến giao thông quen thuộc đối với mọi người, mà nó còn góp phần xây dựng bản sắc văn hóa đô thị - bởi mỗi tên đường thường mang một câu chuyện lịch sử, nhân vật gắn với dân tộc Việt Nam.

Việc đặt tên đường cũng là góp phần giáo dục lịch sử và lòng yêu nước, khi nhắc đến tên, người ta liên tưởng ngay đến sự nghiệp của nhân vật được đặt tên. Vì vậy, tên được chọn để đặt cho đường, phố thường quen thuộc và gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp nhân vật.

Với một nhân vật là tu sĩ Phật giáo, danh xưng quen thuộc là đạo hiệu, thế danh rất ít người biết đến.

Ảnh: Nguyên Tài/BGN

Trao đổi với Báo Giác Ngộ, Thượng tọa Thích Đạt Đức, Ủy viên Thường trực Ban Trị sự GHPGVN TP.HCM, nguyên Trưởng ban Trị sự Phật giáo Q.Tân Bình nhiều nhiệm kỳ, đồng thời là trụ trì chùa Hải Quang (phường Tân Sơn Hòa, TP.HCM) cho biết: “Tôi đã ở đây từ lâu nay, có biết đến con đường Ngô Thị Thu Minh, nhưng chưa hề biết đó chính là thế danh của một vị Thánh tử đạo Phật giáo đã hy sinh trong Pháp nạn 1963 - Thích nữ Diệu Quang!”.

Nhằm tôn vinh Sư cô Thích nữ Diệu Quang, để giới Phật giáo và mọi người biết rộng rãi hơn về con đường này, cũng như đem lại hiệu quả giáo dục lịch sử, giống như tên các đường: Thích Quảng Đức, Thích Minh Nguyệt, Thích Thiện Hòa, Ni sư Huỳnh Liên… “Mong rằng chính quyền, cơ quan chức năng TP.HCM xem xét và điều chỉnh lại tên đường Ngô Thị Thu Minh thành Thích nữ Diệu Quang”, Thượng tọa Thích Đạt Đức bày tỏ.

Đó cũng là suy nghĩ và mong muốn của nhiều người khi phóng viên tiếp xúc, bày tỏ niềm hoan hỷ vì có một vị Thánh tử đạo, Sư cô Thích nữ Diệu Quang, được đặt tên đường nhưng lại lấy làm tiếc vì lấy thế danh mà không phải đạo hiệu của vị Ni đã vị pháp thiêu thân này.