Song nhận định ấy, thật ra, là thiển kiến từ vọng tưởng sai lầm. Bởi lẽ, chân pháp không tùy thời mà đổi, đạo vị không tùy chữ mà dời. Kinh văn tuy có dị biệt ngôn ngữ, phương tiện tuy thiên hình vạn trạng, nhưng cốt tủy của Pháp vẫn cùng một vị giải thoát, đó là ly dục - đoạn ái - tịch diệt - Niết-bàn.

Cũng như nước trong sông Hằng hay nước trong suối muôn nơi, tuy khác dòng mà cùng đổ về đại dương mênh mông, hòa chung thành một vị mặn của biển cả.

Pháp âm Như Lai, dù vang trong lời Pāli hay Hán tạng, vẫn cùng một tiếng của chân tâm thanh tịnh.

Lại có người cho rằng Đại thừa là biến tướng, là ngụy tạo, chẳng đồng Nguyên thủy, nên không đáng tin.

Lý lẽ ấy cũng chỉ là biên kiến, chấp trước nơi tướng, mà chẳng thấy tánh đồng nhất của Phật đạo. Bởi chư Phật, chư Bồ-tát, chư Thánh hiền - tuy phương tiện khác nhau, nhưng đều cùng một tâm đại bi, một đồng đại nguyện khai thị chúng sinh ngộ nhập tri kiến Phật.

Người thì độ sinh bằng tịch chiếu, kẻ thì giáo hóa bằng ngôn từ, tất cả đều chỉ là phương tiện thiện xảo của đạo Nhất thừa. Bậc giác ngộ, khi nói, chẳng vì ngôn mà nói, chẳng vì văn mà giảng, mà là để tùy duyên hiển Pháp, tùy cơ khai ngộ.

Cho nên, dù lời nói của họ thâm áo, uyên nguyên, hay giản dị, mộc mạc, thì đều là những khai thị đưa đến đốn ngộ, là cánh cửa mở ra từ vô minh đến Bồ-đề. Phật pháp vốn vô lượng pháp môn, song quy tánh chỉ nhất đạo. Đạo ấy chính là giác ngộ và giải thoát.

Hơn nữa, chính trong kinh Đại bát Niết-bàn⁽¹⁾ cũng từng dạy: Chớ nên tin vội, chớ nên bác vội, dù người nói nhân danh Phật, nhân danh Thánh tăng:

“Dầu chúng ta có nghe vị Tỳ-kheo nào nói tự thân nghe Đức Phật, tự thân nghe các vị Thượng tọa, Thủ chúng… nói như vậy là Pháp, như vậy là Luật, thì […] cũng không được tán thán, đả kích, chấp nhận hay từ bỏ ngay, mà phải so sánh với Kinh, đối chiếu với Luật: có phù hợp mới được chấp nhận, không phù hợp thời phải từ bỏ”⁽²⁾.

Đạo Phật, do đó, không phải đạo của tin tưởng mù quáng, mà là đạo của tự tri - tự chứng - tự giác. Không tin vì danh xưng, không chấp vì tước vị; mà chỉ tin vì chân lý được thấy bằng tuệ giác, hay vì Pháp được quán trong tâm. Bởi Phật tánh vốn sẵn nơi mỗi chúng sinh, khi tâm thanh tịnh tức Phật hiện tiền.

Tựu trung, Pháp vốn bất nhị, tánh vốn vô sai biệt. Dù thời gian thay đổi, ngôn ngữ chuyển dời, chư tông khác tướng, song chân pháp vẫn như như bất động, như mặt nguyệt giữa muôn trùng sóng, nước dao động chỉ làm bóng lung lay, còn nguyệt thể vẫn viên mãn giữa hư không cô tịch.

----------------------------

⁽¹⁾Quyển III, tr.124-126.

⁽²⁾HT.Thích Minh Châu, Lời giới thiệu kinh Trường bộ, tập III, 1972.

(NSGN - 356)