Bài trên Báo Giác Ngộ số 1187 - Thiết kế: Phòng Mỹ thuật BGN/Tống Viết Diễn

Trong đám mèo này chỉ có một con lông trắng đuôi đen vừa đẹp, vừa thông minh, hiểu được ý người khiến ai cũng thích. Thương gia từ khi có con mèo này rất đắc ý. Ông đặt tên nó là Ngọc Diện. Suốt ngày ông làm bạn với mèo. Con mèo cũng theo ông không rời, vắng chút là chạy ngược chạy xuôi tìm kiếm.

Gần nhà thương gia có một vị quan lớn bãi chức về quê, ông này cũng thích mèo. Nghe vị thương gia có con mèo đặc biệt, ông ta lân la kết bạn với chủ nhân để tìm dịp qua thăm, sau đó khởi tâm muốn chiếm về mình.

Một hôm, ông mời thương gia qua nhà uống rượu, nửa chừng ngỏ ý đổi mèo bằng những đồ vật quý báu của mình. Nhưng thương gia cương quyết cự tuyệt. Từ đó, hai người không còn qua lại nhà nhau nữa. Mặc dù vậy, vị quan kia trong tâm vẫn bực bội khó chịu, muốn trừng phạt thương gia một phen. Nhưng thương gia vốn an phận, ông ta kiếm đủ mọi cách cũng không tìm được một nhược điểm.

Tâm sự của vị quan bị một người khách trong nhà biết được. Quen bợ đỡ chủ nhân, nay gặp cơ hội, vị khách này đem mưu kế hãm hại thương gia trình bày. Vị quan nghe xong mừng rỡ, yêu cầu tiến hành ngay. Người khách bèn phái mấy người nhân lúc trời đông giá lạnh, kiếm cho ra một thây ăn mày chết rét, lén đợi nửa đêm đem bỏ vào sau vườn hoa của thương gia. Sau đó, vu khống Vương gia mưu sát người.

Vương gia trong tình thế này, không biết phải giãi bày thế nào, chỉ cho gia nhân báo quan để tiện xét nghiệm. May là quan huyện lúc ấy là một người rất mực hiền minh. Ông ta xem thái độ, cử chỉ của thương gia chẳng phải là hành vi của kẻ ác làm việc trong bóng tối, lại xét toàn thân người ăn mày không có một chút thương tích nào, ngược lại rõ ràng là một kẻ chết vì đói lạnh, bèn thả thương gia ra.

Thương gia vừa về đến nhà, vị khách kia lại đến thăm hỏi. Hắn bảo rằng, vụ án chưa xong, quan huyện chỉ tạm thời tha ra, khó bảo đảm tương lai không phát sanh rắc rối. Nếu muốn hủy bỏ vụ án này đi, thì hắn có thể nói với chủ nhân tâu giúp lên quan huyện, chỉ cần thương gia chịu đem con mèo Ngọc Diện tặng cho chủ nhân hắn để thù đáp.

Thương gia nghe xong đã hiểu ra ngọn nguồn câu chuyện, trong tâm đã có kế sách, bèn rất mềm mỏng chối từ. Đợi vị khách hầm hầm bước ra khỏi cửa, ông lập tức thu xếp hành lý, ôm mèo đến Quảng Lăng tạm thời trốn lánh.

Đến Quảng Lăng, ông tìm người bạn cũ kể lại sự tình đầu đuôi gốc ngọn. Người bạn nghe xong cũng bất bình cho ông. Từ đó, họ thường qua lại, giao tình cũng thân mật. Người bạn này cũng thường đến chỗ ngụ của ông, đùa giỡn với Ngọc Diện. Dần dần cũng giống như vị quan, ông ta nảy sanh ý muốn cướp đoạt.

Người bạn thầm tính một ác kế, chuẩn bị một ít thuốc độc, bỏ vào rượu rồi mời thương gia đến. Thương gia vốn rất thích uống rượu, được lời mời, liền ôm Ngọc Diện đi. Không ngờ lúc sắp sửa đi, con mèo đột nhiên kêu “meo meo” ra vẻ không bằng lòng. Đợi khi ông ra cửa, nó lại cắn quần áo không cho ông đi. Nhưng thương gia lại cho là việc ngẫu nhiên, không để tâm, vẫn ôm nó đến nhà bạn cũ.

Lúc ấy người bạn đã chuẩn bị xong bàn rượu tại phòng khách. Đợi khi thương gia vừa ngồi yên, người bạn liền rót đầy một ly rượu độc để trước mặt ông. Ông vừa định nâng ly lên uống, con mèo chợt từ trong lòng ông ló ra, dùng móng cào một cái làm ly rượu lật đổ. Người bạn lại châm ly khác, mèo lại giật đổ. Mấy lần liền khiến ông không uống được, nó cứ kêu “meo meo” như muốn giục ông về nhà. Thương gia hiểu ý, liền giả đau bụng cáo từ ra về.

Thương gia từ đó biết được ngụy kế của người bạn, biết Quảng Lăng đất người xa lạ, không thể cư trú nữa. Ngày hôm sau, ông liền ôm mèo định trở về quê nhà xem xét tình hình. Lúc ông đến bờ sông Hoàng Hà thì gặp một chiếc thuyền sắp khởi hành, ông vội nhảy lên thuyền. Lúc đến giữa dòng, tên khách ngụy kế ngày trước bỗng xuất hiện. Thương gia tuy trong bụng rất ghét hắn, nhưng vẫn buộc lòng phải cùng hắn chuyện vãn. Một lần nữa, tên khách lại đề cập đến Ngọc Diện, thương gia trước sau vẫn cương quyết không chịu nhường nó cho ai.

Lát sau, bất chợt thân thuyền phát sinh một trận chấn động kịch liệt, thương gia đứng không vững, bị hất văng xuống nước. Ngọc Diện vốn ngồi bên cạnh ông, thấy thế phẫn nộ trợn mắt tròn xoe nhìn mặt nước, định nhảy xuống. Tên khách thừa cơ hội này chộp ngay mèo. Ngọc Diện đâu chịu khuất phục, cào cắn loạn xạ. Vừa thoát thân, nó vội vàng nhảy xuống sông.

Mấy ngày sau, thi thể thương gia nổi trên mặt sông, con mèo Ngọc Diện cũng đã chết chìm, lại đang cắn chặt vào áo chủ nhân chẳng buông.

*

Tôi đã được nghe Sư bà kể câu chuyện này khá lâu rồi. Lúc ấy, tôi chỉ cảm thấy ghét kẻ ác, thương cho Vương gia vì bảo vệ Ngọc Diện mà mất mạng và chú mèo đẹp kia phải bị chết chìm.

Bây giờ, tình cờ có dịp đọc lại, tôi cảm thấy tiếc cho cái kết không có hậu của câu chuyện nhiều hơn. Bởi lẽ, thương gia vốn biết rõ, gốc họa những lần ông gặp phải đều nhằm ngay trên thân mèo Ngọc Diện. Nhưng ông vẫn chấp vào nó, quyết không buông, dù phải chịu nhiều phiền não, kể cả hy sinh thân mình. Và con mèo Ngọc Diện ấy là ai mà lại bám chặt thương gia không rời như vậy? Quả là một sự ràng buộc khủng khiếp trong trùng trùng duyên khởi.

Còn viên quan nọ, người bạn kia, vốn chỉ vì si mê một con mèo đẹp đã để lòng tham, sân nổi lên, xui khiến bày ra mọi thủ đoạn tàn ác hòng chiếm đoạt. Thế mới thấy, khi mê thì trí tuệ bị che mờ, nhân tính còn không có thì chơn tâm, Phật tánh biết hiển lộ ngõ nào?

“Cái đẹp sẽ cứu rỗi thế giới”, một đại văn hào đã từng nói như thế. Nhưng cái đẹp cũng chính là cạm bẫy, làm ta quên đường về nếu để tâm buông lung, dính mắc vào nó. Thôi thì, cứ chiêm ngưỡng cái đẹp đi, nhưng hãy để yên mọi thứ “như nó đang là”, đừng mong cầu, đừng chấp trước. Bởi lẽ:

“Chớ có dại mà chui vào cái rọ

Sẽ buồn lo cho đến lúc bò luôn”.

(Thơ H.Huệ)