Không phóng dật

Thưa Ðại vương, có một pháp có thể đưa đến chứng đắc và tồn tại cả hai hạnh phúc: hạnh phúc đời này và hạnh phúc đời sau.

Bạch Thế Tôn, pháp ấy là gì?

Bất phóng dật, thưa Ðại vương, là một pháp có thể đưa đến chứng đắc và tồn tại cả hai hạnh phúc: hạnh phúc đời này và hạnh phúc đời sau.

Ai ước nguyện tuổi thọ/Không bệnh, có diệu sắc/Ðược sanh lên Thiên giới/Sanh các nhà quý tộc/Phải liên tục tăng thượng/Tinh tấn, không dừng nghỉ/Người hiền triết tán thán/Hạnh lành không phóng dật/Ðối với những người lành/Làm các hạnh công đức/Người hiền không phóng dật/Ðược cả hai lợi ích/Lợi ích trong đời này/Lợi ích cả đời sau/Kẻ anh hùng được gọi/Là bậc chơn hiền trí/Nếu biết nắm chụp lấy/Hạnh phúc cho chính mình. (ĐTKVN, Tương Ưng Bộ I, chương 3, phẩm 2, phần Không phóng dật [lược], VNCPHVN ấn hành, 1993, tr.194)

LỜI BÀN:

Phóng dật là lối sống buông thả, phóng túng theo dục vọng, không có tiết độ, không biết tự giới hạn và kiềm chế bản thân, nói nôm na là sống xả láng, không cần nghĩ đến ngày mai. Theo tuệ giác của Thế Tôn, chính sự phóng túng không biết dừng lại đúng lúc là nguyên nhân của mọi bất hạnh trong đời này và cả những đời sau.

Thì ra, những điều kiện để thiết lập hạnh phúc trong đời sống vốn ở trong tầm tay của mọi người. Đó là sự chuẩn mực, điều độ, biết làm chủ bản thân mình trước những cám dỗ. Chúng ta thừa biết tác hại của việc ăn quá no hoặc ngủ quá nhiều, đam mê tửu sắc vô độ, quá vui hoặc quá buồn, stress v.v… ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất và tinh thần, là nguyên nhân của vô số bệnh tật, dẫn đến thể trạng sa sút và suy giảm tuổi thọ nhưng để làm chủ được bản thân không phải là điều dễ dàng.

Mặt khác, những ai biết dừng lại đúng lúc trước cám dỗ chắc chắn người ấy sẽ không bao giờ phải hối tiếc và ăn năn về những việc đã làm. Không ít người chỉ vì một phút không chế ngự được bản thân để tham sân chi phối mà phải thân bại danh liệt hay ân hận suốt cuộc đời.

Thực tập theo lời Phật dạy, chỉ cần biết dừng lại, chế ngự ham muốn thì ngay đó mở ra cánh cửa hạnh phúc. Sức khỏe, nhan sắc và tuổi thọ cùng với danh dự, uy tín cá nhân đều tùy thuộc vào sự tỉnh thức, khả năng chế ngự, kiểm soát thân tâm của chúng ta. Và như thế, hạnh phúc, an vui trong hiện tại cùng vị lai mỗi người đều có thể tạo dựng cho mình ngay bây giờ, bằng cách không phóng dật.