Mùa thi 2009 chọn ngành theo năng lực và sở thích

Từ những lá thư

Tuần qua, chúng tôi nhận được hai lá thư học trò, các bạn viết những dòng tâm sự mang đầy nỗi lo, buồn và có phần… bức xúc trước việc ba mẹ mình can thiệp quá sâu vào việc chọn ngành, đăng ký dự thi của các bạn. Bạn trai có nick name hoangtu…@... gửi mail về cho người viết và bộc bạch: “Em đang học lớp 12 ở một trường khá nổi tiếng ở Sài Gòn. Còn mấy ngày nữa thôi em phải nộp đơn đăng ký dự thi đại học thế nhưng em chưa ‘quyết’ được khi ba mẹ cứ bảo em thi vào trường mà ba mẹ thấy là ‘sau này có tương lai’. Em lại hoàn toàn không hề thích trường ấy vì em không giỏi các môn tự nhiên lắm. Nếu thi vào đó, em không tự tin để thi. Mà giả như có thi đậu em cũng không học nổi đâu. Sở trường của em là các môn xã hội, em nói là sẽ thi khối C, thế là em được nhận lại toàn những câu nói chua chát như: Học ngành đó ra thất nghiệp dài dài, sau này có mà nghèo xác xơ. Nhưng em thấy đâu đến nỗi như ba mẹ nói, nhiều người học ngành đó hoặc các ngành xã hội khác cũng thành đạt mà. Em buồn quá…”.

Còn cô gái tên T.T.N. cũng đồng cảnh ngộ như thế khi bày tỏ trong thư: “Ba em đang làm giám đốc của một công ty nên ba muốn em nối nghiệp kinh doanh của ba, vì thế mà ba một hai bắt em phải thi vào kinh tế. Em không thích học kinh tế. Là con gái em chỉ thích học những ngành như văn học, tâm lý hoặc sư phạm thôi. Ba nói em là con bất hiếu nếu không nghe lời ba. Em có phải là đứa con hư?...”.

Hai lá thư của hai bạn học trò còn khá dài và khá buồn với những lời lẽ như là than vãn trước sức ép của ba mẹ. Chúng tôi đọc đi đọc lại và thật sự… xót xa khi có những phụ huynh chưa thật sự lắng nghe con mình. Đôi khi quý vị vì thương con, muốn con thế này, thế kia nhưng chưa hiểu con mình cần gì, có khả năng nào, sở thích ra sao nên đã đưa ra những lý do buộc con phải theo ý mình, gây thêm cho con cái áp lực trong mùa thi vốn đã có nhiều áp lực!

Bỏ ngỏ mơ ước

Tìm hiểu về đề tài này chúng tôi có gặp một số bạn sinh viên đang ngồi trên ghế giảng đường nhưng lại ôm nỗi buồn mang tên: Học nghề mình không thích! “Không thích sao thi vào? Vì không muốn làm ba mẹ buồn? Thế bạn cảm thấy thế nào khi học nghề mình không thích? Mình thấy chán với cảnh lên giảng đường mỗi ngày, thấy buồn mỗi khi đi ngang ngôi trường mình thích hoặc vô tình đọc thông tin về ngành nghề mình “ngắm” là sẽ thi vào…”. Đó là đối thoại ngắn của chúng tôi với những sinh viên “bất đắc dĩ” - thi và học theo sự sắp xếp của ba mẹ. Cũng vì học ngành mình không thích mà nhiều bạn cảm thấy chán đã buông xuôi, thả trôi rồi… bỏ học. Cũng có bạn học để kiếm tấm bằng cho bố mẹ vui lòng như Y.N.

Y.N. từng học Đại học Y Dược TP.HCM cho biết: “Thú thật, từ nhỏ mình đã sợ máu, sợ tiếp xúc với những ca bệnh. Cứ thấy ai bệnh mình hồi hộp và muốn xỉu, thế mà ba mẹ không hiểu, dù mình đã giãi bày rõ ràng như thế. Lý do chỉ vì ba mẹ đều là… bác sĩ nên ba mẹ muốn con cái nối nghiệp ba!? Giờ mình phải làm lại bằng cách học lại kinh tế - ngành mình thích”.

Còn nhiều bạn đồng cảnh ngộ chia sẻ là đã bỏ ngỏ ước mơ thật sự để rồi hối tiếc khi nhìn ai đó làm công việc mình mơ ước. Hoặc cũng có người phải tốn thêm nhiều thời gian để làm lại sau khi ráng theo học ngành bố mẹ chọn giúp. Nhưng dù thế nào thì các bạn đều cảm thấy xót vì ba mẹ không hiểu mình - “Đó có lẽ là nỗi buồn lớn nhất mà mỗi khi nghĩ đến mình lại ứa nước mắt”, bạn H.T. (Bình Thạnh, TP.HCM) nói thế.

Xin hãy lắng nghe

Những ngày nóng sốt của mùa thi, chọn ngành nghề, đăng ký dự thi là những ngày từ tháng 3 đến tháng 6. Trên các diễn đàn online của các trường THPT cũng như blog của nhiều bạn học sinh, chúng tôi thấy các bạn gửi đến ba mẹ những chia sẻ, tâm sự gần như là thỉnh cầu, thậm chí… van xin ba mẹ hãy hiểu sở thích và năng lực của các bạn. “Con mong ba mẹ đừng ép con phải thi vào ngành mà con không có khả năng! Con không thích ngành học ấy dù con biết đó là ngành học có tiềm năng, có thể làm giàu. Phải thích thì mới làm tốt phải không ba mẹ? Và phải yêu nó thì mới thấy hạnh phúc khi học nó chứ. Ba mẹ có hiểu con không?”. Lời khẩn thiết ấy được chúng tôi lượm lặt được từ blog có tên là B.N.

Hay như chia sẻ của bạn C.D. với người viết thì: “Em biết là ba mẹ thương em nên mới bảo em thi vào trường X. Nhưng, thương em mà không biết em thích gì, có khả năng gì thì vô tình ba mẹ đã làm khổ em”. Nghe những chia sẻ ấy của các bạn học sinh, chúng tôi chợt nhớ đến những bài pháp thoại của HT.Thích Nhất Hạnh: “Phải luôn lắng nghe để hiểu người thân, người thương của mình. Bởi có hiểu thì mới thương, thương trúng và tình thương ấy mới mang lại hạnh phúc cho người thân, người thương của mình”. Mới đây, chúng tôi có ghé lại tu viện Bát Nhã để thăm khóa tu dành cho người trẻ mang tên “Lắng nghe để hiểu, nhìn lại để thương”. Tại đây chúng tôi lại được nghe nhắc về bài thực tập lắng nghe - một phương pháp thực tập rất cần thiết trong thời buổi công nghệ truyền thông khá nhiều nhưng giữa con người với con người chưa có sự cảm thông tốt!

Trở lại đề tài của mình, một vị Đại đức chia sẻ với người viết: “Nhiều bậc phụ huynh lo cho con cái, muốn con cái nên người, thành danh. Các vị nhân danh tình thương ấy và nhiều khi tạo ra những nỗi khổ niềm đau cho con cái. Một trong những điều đó là đã ép con thi cử theo ý của mình. Tình thương nếu không được nuôi dưỡng trên hiểu biết, trí tuệ thì cũng không có hạnh phúc…”.