Nhiếp tâm chánh niệm an cư Thăng hoa tuệ giác tiêu trừ nghịch duyên

- Thế nào?... Sau ba tháng rèn luyện thân tâm, nghiên tầm giáo điển, các thầy có được kinh nghiệm quý báu nào thì hãy truyền đạt cho đại chúng cùng nhau học tập.
- Kính bạch Thế Tôn, Thượng tọa quản chúng thưa, lẽ ra để quý huynh đệ tự do trình bày sở kiến của mình, nhưng thấy thầy nào cũng đưa mắt nhìn con, nên con xin phát biểu trước. Điều mà con tâm đắc nhất trong mùa an cư là bầu không khí thanh tịnh, hòa hợp và an lạc tuyệt đối của đại chúng. Con thường chiêm nghiệm và nhận thấy rằng ảnh hưởng của Tăng thân cũng vô lượng vô biên như thể tướng và diệu dụng của Pháp thân va Hóa thân vậy. Ngoài ân đức dưỡng dục của Thế Tôn, Tăng thân chính là động lực thúc đẩy đạo nghiệp của chúng con mỗi ngày một thêm vững bền, rạng rỡ. Tăng thân là năng lực tiềm tàng, là tinh thần vô úy, giúp chúng con vượt qua gian nan thử thách, và có được nếp sống an lành. Nghiệm lại mà xem, sống giữa núi rừng u tịnh, xa cách làng xóm thường dân, khất thực đạm bạc qua ngày, vậy mà công phu tu tập của chúng con thăng tiến vững chãi, hòa điệu nhịp nhàng. Nếu không có Tăng thân hộ trì che chở, khích lệ tương lân thì chúng con khó có được ngày Thầy trò đoàn tụ hạnh phúc như hôm nay. Kính lạy Đức Thế Tôn, người đã cho chúng con một Tăng thân kỳ diệu.
Thượng tọa quan chúng vừa dứt lời thì, không ai bảo ai, tất cả đều rạp người đảnh lễ Đức Bổn Sư với lòng tôn vinh vô hạn.

Kính bạch Thế Tôn, kính thưa đại chúng, thầy Định Trí góp ý, trong mùa an cư vừa qua, bản thân con cũng có được một vài cảm nghiệm như sau:
- Con đã chuyên tâm thực tập hai pháp môn: quán chiếu và quán niệm. Quán, con xin mạn phép triển khai đôi chút, là xem xét tỉ mỉ; chiếu, là soi rọi cùng tận; niệm là tưởng nhớ miên mật. Trong một đêm mưa bay lất phất, con định tâm theo dõi những giọt mưa tí tách bên thềm, tự hỏi chúng từ đâu sinh ra, và rồi sẽ đi về đâu. Bỗng dưng con sáng ý, thấy rằng những giọt mưa kia không phải ngẫu nhiên rơi xuống, mà chính là do những đám mây kết tụ từ hơi nước bốc lên, rồi khi hội đủ nhân duyên thì chúng lại biến thành nước mưa trút xuống. Đây là quá trình luân lưu biến dạng chứ không phải hiện tượng sinh tử. Chúng đến đây, một số trôi ra sông biển, một sô thấm xuống lòng đất. Dù đi đâu, chúng vẫn mang theo sứ mạng cao cả là trưởng dưỡng sinh linh, tẩy sạch cấu uế. Cho nên, con quán chiếu và thấy rõ rằng những hạt mưa kia chính là các dòng huyết mạch đang vận hành trong hình hài con, và trong tất cả các loài hữu tình, vô tình trên trái đất này. Hôm nay là những hạt mưa, ngày mai chúng có thể trở thành một áng mây, một nụ hoa, một chồi lá, hay một sinh vật đang tượng hình v.v... Vậy thì, trong môt giọt mưa hẳn đã hàm chứa thiên hình vạn trạng và muôn màu muôn vẻ của pháp giới chúng sanh. Đúng là: “Càn khôn tận thị mao đầu thượng, nhật nguyệt bao hàm giới tử trung” (Càn khôn gói trọn đầu sợi tóc, nhật nguyệt nằm trong hạt cải mòng). Kính bạch Thế Tôn và đại chúng, lý tương tức, tương nhập: cái này là cái kia, cái kia nằm trong cái này, và một là tất cả, tất cả là một, giờ đây không còn mường tượng, hay vướng kẹt trong tâm trí con nưa. Khi nhận ra yếu chỉ này, thân thể con nhẹ nhàng, khinh khoái như bay giữa hư không. Khái niệm về tướng ngã, tướng nhơn, tướng chúng sanh, và tướng thọ mạng tự nhiên biến mất, trần lao phiền não đích thị là Vô thượng Bồ đề. Sau ba tháng an cư, con có được chút công phu như vậy. Xin Thế Tôn và đại chúng thùy từ chứng giám.

- Kính bạch Thế Tôn và đại chúng, con tên là An Nhiên. Trong mùa an cư vừa qua, con chỉ thực tập pháp môn Chánh niệm, phần đầu trong loạt pháp số Thất giác chi, còn gọi là Thất giác ý, Thất giác phần, hay Thất bồ đề phần. Trong bốn tư thế đi đứng ngồi nằm, con đều nhiếp tâm chánh niệm. Ví dụ như khi đi, đặc biệt là lúc thiền hành khất thực, con chỉ nghĩ:
Cảm ơn trái đất nhiệm mầu
Cho ta đi lại trước sau vững vàng
Đường dài nối nhịp thời gian
Bước chân vô ngại đạo tràng ngát hương.
Khi đứng thì niệm:
Sa môn đứng giữa nhân gian
Như bao tảng đá hiên ngang giữa trời
Cho dù lộng gió trùng khơi
Thì non nước vẫn ngàn đời thuận duyên.
Khi ngồi thì nhớ:
Thẳng thân ngồi cội bồ đề
Bao nhiêu tạp niệm đi về nhất tâm
Chướng duyên, tập khí, lỗi lầm
Hằng sa vọng tưởng trong ngần tuyết băng.
Khi nằm thì quán:
Pháp thân bàng bạc thường hằng
Hóa thân như cánh sao giăng lưng trời
Báo thân trang trải cho đời
Xua tan mộng mị thảnh thơi giấc nồng.
Hay quá!... Sư Tâm Đắc tán thán với hai tay vỗ bốp một cái. Đại chúng quay nhìn và vui cười đồng cảm.
Im lặng trong giây lát, không thấy thầy nào phát biểu nữa, Thế Tôn đưa mắt nhìn đại chúng một lượt, rồi mỉm cười nói:
- Này các thầy Tỳ kheo, ta rất vui là có được những đệ tử xuất sắc về hai mặt tâm linh và trí tuệ như các thầy.
Ngài đọc kệ:
Người trí bỏ pháp đen,
Tu tập pháp trắng cả,
Từ giã nhà, xuất gia
Vui viễn ly, tịch tịnh.
Từ bỏ mọi dục lạc,
Giải thoát hết chướng phiền
Người trí nên trước tiên,
Thanh lọc tâm ô nhiêm.
Ai chánh tâm tu tập,
Hành pháp thất giác chi,
Từ bỏ tâm ái nhiễm,
Vui đoạn tánh chấp trì,
Sẽ thanh tịnh sáng chói,
Đạt Niết bàn đời nay.
(PC. 87, 88, 89)