Phật giáo & vấn đề tác hại của thuốc lá - Phần 1

Đạo Phật lấy trí tuệ làm đầu, tất nhiên biết rõ sự tác hại của thuốc lá, cho nên vấn đề này được đặt ra để mọi người thấy trách nhiệm đối với bản thân, đối với gia đình và đối với cộng đồng.

Đức Phật hiện hữu trên cuộc đời, Ngài tùy thuận chúng Tăng mà thuyết pháp. Vì vậy, có việc xảy ra trong hàng Bồ tát, Ngài mới dạy Bồ tát; có việc xảy ra trong loài người thì Ngài dạy cho loài người. Và trước khi Phật Niết bàn, Ngài cũng dặn rằng nếu có những điều xảy ra sau khi Phật vắng bóng trên cuộc đời, chư Tăng nên tập hợp lại để giải quyết những vấn nạn cho mọi người và đóng góp cho xã hội văn minh lành mạnh.

Hình minh họa

Trong kinh điển, chúng ta không thấy đề cập đến vấn đề tác hại của thuốc lá; vì ngày nay mới có thuốc lá và người ta đã nhận thấy sự tác hại của nó, thì đương nhiên, giới Phật giáo phải lưu tâm đến việc xa rời chất gây độc hại này. Mặc dù Đức Phật không dạy trực tiếp về thuốc lá, nhưng Ngài đã dạy chúng ta những gì làm chướng ngăn Thánh đạo, tức trở ngại cho con đường tâm linh của chúng ta thì nên loại bỏ.

Sự chướng ngăn Thánh đạo có nhiều thứ, chủ yếu về mặt vật chất và về mặt tinh thần. Về vật chất, sự chướng ngăn lớn của chúng ta là gì? Trong đời sống con người, việc ăn uống, ngủ nghỉ, bệnh tật thường làm chướng ngại cho việc thăng hoa tâm linh. Thật vậy, sự phát triển ba việc ăn, mặc, ở là cội nguồn của tâm tham. Vì vậy, Đức Phật dạy nên ăn ít, đối với việc mặc và ở cũng nên giảm thiểu, giúp chúng ta giảm chi phí cho những thứ này, nhờ đó đỡ phải lao động để đáp ứng yêu cầu ấy.

Thiết nghĩ ngay cả ba việc ăn, mặc, ở được coi là cần thiết trong cuộc sống mà Đức Phật còn dạy phải hạn chế, cho thiếu hụt một chút càng tốt, đừng để dư. Người ta khổ vì cứ thích có dư thừa ba thứ này. Riêng tôi, khi còn đi học, luôn cố gắng giảm thiểu chi phí vật chất tối đa để còn thì giờ học và tu. Tôi được học bổng 150 USD một tháng, nhưng không dùng quá 80 USD, để phần tiền còn lại dù ít ỏi cũng giúp ích được cho người khác. Theo Phật, bản thân chúng ta thúc liễm, ít tiêu dùng chừng nào tốt chừng đó, nên luôn thấy đủ, còn tham cầu thì bao nhiêu cũng không đủ. Để tích lũy công đức, tôi luôn giảm thiểu chi phí cho ăn, mặc, ở. Vì vậy, suốt mùa nghỉ hè, tôi thường về chùa ở, cũng đỡ tiền phòng trọ và còn sức khỏe để tụng kinh, tham thiền, công quả cho chùa. Nhờ vậy, tích lũy được công đức từng chút một. Khi chúng ta còn thì giờ và sức khỏe, nên làm việc gì có ích, đừng để lãng phí thời gian.

Ba việc ăn, mặc, ở cần cho cuộc sống mà chúng ta còn hạn chế, đương nhiên cái không cần là thuốc lá thì phải bỏ. Bạn tôi nói rằng hút một điếu thuốc lá làm cho tỉnh ra, nhất là quý thầy ở vùng khí hậu lạnh thường hút thuốc cho ấm. Nghe nói như vậy, chúng ta thấy cũng phải, nhưng thực tế cho thấy hút thuốc có hại nhiều hơn.

Một lần tôi sang Mỹ ngồi cạnh một người nghiện thuốc lá nặng, nhưng trên máy bay cấm hút thuốc. Suốt 24 tiếng đồng hồ, tôi cảm thấy bình thường, trong khi ông này quá khổ sở vì không được phép hút thuốc. Tôi nói rằng anh hút thuốc làm chi cho khổ vậy, hãy tập bỏ thuốc lá. Sau gặp lại, anh nói nhờ nghe lời tôi, không hút thuốc nữa, bây giờ mập và khỏe ra.

Nếu thuốc lá giúp người ta không buồn ngủ và ấm ra, thì thay vì hút thuốc, có thể tìm cách khác để ấm và không buồn ngủ. Khi cảm thấy lạnh vì trong người thiếu chất cung cấp nhiệt lượng, có thể ăn một miếng chocolate hay một miếng bánh là những thực phẩm cho chúng ta năng lượng, sẽ cảm thấy ấm liền.

Hình minh họa

Tuy nhiên, đối với Phật tử tu hành, phải biết rằng tình trạng buồn ngủ hay lạnh là nghiệp buồn ngủ, nghiệp lạnh sinh khởi, cần khắc phục. Theo suy nghĩ bình thường, mình lạnh vì đói, thì ăn no để không lạnh. Nhưng nếu nhìn kỹ, chúng ta thấy các thiền sư  không ăn, chỉ còn da bọc xương, mà điển hình là Đức Phật của chúng ta nhập định dưới cội bồ đề, Ngài đã khắc phục được nghiệp bằng cách không áp dụng phương tiện bên ngoài là thức ăn, mà Ngài dùng nội lực để không bị cái đói, cái lạnh chi phối.

Tôi đã thử tập pháp này và gặp Hòa thượng Thanh Kiểm nói rằng Ngài cũng có kinh nghiệm về việc khắc phục cái đói. Thời kỳ mà Hòa thượng học ở Nhật Bản là lúc nền kinh tế nước này thấp nhất, vì bị bại trận. Hòa thượng cho biết vì thiếu ăn trầm trọng, nên nghe tiếng gõ của người bán khoai lang, cảm thấy vừa đói vừa thèm. Nhưng càng thèm thì càng đói, vì dịch vị trong bao tử tiết ra nhiều hơn và càng đói thì lại càng thèm, nghĩa là yếu tố tâm lý và vật lý tác động hỗ tương lẫn nhau.

Khi tâm lý chúng ta nghĩ đói và thèm, dịch vị trong bao tử sẽ nhiều thêm, thay vì dịch vị để tiêu hóa thức ăn, nhưng không có thức ăn, thì dịch vị làm cho bao tử bị loét. Nhiều thầy tu không hiểu điều này, cố gắng nhịn ăn nên bị loét bao tử.  Bản thân tôi cũng có một khoảng thời gian rơi vô bệnh này, vì  nhịn ăn.

Tu pháp Phật, khắc phục nghiệp ăn bằng cách nào? Hòa thượng Thanh Kiểm dạy rằng khi Ngài ý thức được đó là nghiệp, Ngài nảy sinh ý nghĩ phải vượt qua cái đói và thèm ăn. Ngài mới uống nước lạnh và ngồi thiền, đi vào thiền định trước tiên là diệt tận định; nghĩa là cắt đứt mọi suy nghĩ trong đầu, trước nhất là cắt đứt ý tưởng về thức ăn và tai không nghe tiếng gõ khoai lang nữa, mắt không thấy khoai lang. Trong tâm thay vào hình ảnh Phật một cách miên mật, thì sẽ không thấy đói, không thèm ăn nữa. Vì vậy, chúng ta không phải đói thật, nhưng đói con mắt và thèm ăn là do nghiệp tạo ra. Cơ thể chưa thiếu thức ăn, nhưng tâm cảm thấy thiếu. Cơ thể chưa thiếu, vì thân còn mập mạp, nhưng vẫn thích ăn. Có một Phật tử thưa rằng trọng lượng cơ thể của bà nặng quá, đến 110kg, nhưng sao cứ thèm ăn, lúc nào cũng đói. Đây chính là nghiệp ăn, mà đã là nghiệp thì khắc phục được. 110kg thì nhịn một tháng cũng không chết, vì có thể sử dụng mỡ dự trữ quá nhiều. Nghiệp này có thể khắc phục bằng cách lạy Phật, tụng kinh, tham thiền, sẽ quên đói, quên ăn, mà sức khỏe vẫn tốt với trữ lượng dư thừa như vậy. Có thể khẳng định rằng chúng ta sử dụng phương pháp tu sẽ khắc phục được nghiệp ham ăn. Sau tôi gặp lại bà này, nhờ áp dụng pháp tu mà giảm xuống còn 90kg và bà cho biết không còn thích ăn nữa. Như vậy là tu được.

Tu hành có trí tuệ thấy được nghiệp nên đoạn và dinh dưỡng thiếu nên bổ sung; không cố chấp mà nhịn ăn khiến cơ thể bị kiệt quệ cho đến chết. Đó cũng chính là kinh nghiệm của Đức Phật khi tu khổ hạnh, Ngài đã nhịn ăn đến mức da bụng dính với xương sống, sắp chết. Nhờ có trí tuệ, Ngài trở lại cách sống Trung đạo, không ăn nhiều, không ăn ít. Ăn vừa đủ, hay thiếu một chút, thì dục không sinh.

Trên bước đường tu, cứ một ngày trôi qua, mạng sống của chúng ta giảm dần và điều đáng sợ nhất là chưa diệt được nghiệp và chưa đắc đạo mà chết, chưa biết sau khi chết sẽ về đâu, thì chúng ta chưa yên tâm được. Nếu biết rõ rằng sau khi chết, sẽ về Cực lạc, Niết bàn, mới tính kế hoạch tiếp theo. Còn chưa biết thì phải tiết kiệm thời gian và quỹ sinh lực của chúng ta.

Như vậy, những gì cần cho cuộc sống mà còn phải tiết giảm, huống chi là thuốc lá không cần thiết lại còn tác hại cho sức khỏe và tuổi thọ, tất nhiên cần phải dứt bỏ. Người hút thuốc lá, quần áo hôi dơ, rất bất lợi khi đứng gần người khác. Điều thứ hai là hút thuốc lá phải tốn tiền. Một ngày tốn tiền mua một gói thuốc lá, nếu để dành số tiền này từ một năm cho đến một đời, thì  cũng mua được một con trâu dùng để thay sức người kéo cày. Vì vậy, nếu cứ tiêu xài tiền bạc cho việc hút thuốc lá là chúng ta đã làm cho phước báu của mình cạn dần, mà còn tạo nghiệp nữa, thì chắc chắn phải khổ. Cái khổ trước nhất là không có tiền hút thuốc sẽ khổ, người khác không chấp nhận mùi hôi dơ cũng khổ và xa hơn, hút thuốc lá sẽ bị bệnh tim mạch, ung thư phổi thì càng khổ thêm. Tôi quen những người bạn hút thuốc lá đều bị ung thư phổi và đã chết, hoặc có người không hút thuốc lá cũng bị ung thư phổi, vì chồng của họ và người sống chung, người làm việc chung đều hút thuốc.

(Còn tiếp)