Trùng tu làm hỏng một di tích Phật giáo

GNO - Tu viện Phật giáo Bhamala, được công nhận là một di sản văn hoá thế giới vào năm 1980, có thể đã bị hư hại trong quá trình phục hồi và bảo tồn.

Theo các nguồn tin, các thợ đá địa phương do Cục Khảo cổ học và Bảo tàng Khyber Pakhtunkhwa chỉ định đã tạo ra các hình tượng mới (ảnh) tại khu phức hợp Bhamala tại địa điểm di sản thế giới thế kỷ 4, cách Bảo tàng Taxila 25 km.

UNESCO đã công nhận tu viện nằm trên một gò đất tự nhiên gần Đập Khanpur, một địa điểm văn hoá thế giới vào năm 1980, có nghĩa là cần được bảo vệ.

Các quan chức cáo buộc những người thợ đá đã đặt nhựng tượng Phật giả trên bức tường của tu viện với một hỗn hợp vữa và thạch cao để miêu tả thời kỳ Gandhara. Nhưng sự khéo léo của họ thay vào đó đã làm xáo trộn cấu trúc hàng thế kỷ.

Địa điểm Bhamala có ý nghĩa và tầm quan trọng riêng trong nền văn minh Gandhara. Những bào tháp nơi đây, giống như hình cây thập tự, giống như Kim tự tháp Aztec. Các công trình như vậy chỉ được tìm thấy ở Kashmir. Những loại tháp này thường chứa các di tích Phật giáo có ý nghĩa tinh thần.

Khám phá đáng chú ý về bức tượng Maha Puri Nirvana (Đức Phật Niết-bàn), dài 14 mét, được làm tại Bhamala.

Các nguồn tin bên trong nói rằng các quan chức của phòng khảo cổ học KP đã khởi xướng dự án "phục hồi và bảo tồn" của mình mà không cần sự chấp thuận của các tổ chức quốc tế và các cơ quan liên quan.

Những người thợ đá thông thường được thuê mướn để tạo 9 bức tượng Phật ở các bức tường bên ngoài của tu viện thay cho các bức tượng vữa gốc được tháo gỡ bởi những kẻ săn kho báu và những cuộc khai quật bất hợp pháp tại đây.

Theo điều lệ của UNESCO về bảo tồn và khôi phục các di tích cổ, còn được gọi là Công ước Di sản Thế giới năm 1972, trong đó Pakistan là một nước ký kết, chỉ có vữa mới được sử dụng để cải tạo các di tích cổ.

Nhưng sự bổ sung những tượng Phật mới đã làm mất tính chân thực của Bhamala. Một nguồn tin cho biết: "Giờ đây, không ít chuyên gia, ngay cả khách đến thăm địa điểm cũng không thể tin tưởng vào những gì là thực sự nguyên gốc ở đó.

Rõ ràng, với con mắt quan tâm, 9 tượng Phật mới được tạo ra trên bức tường bên ngoài bởi những người có ít kiến thức và chuyên môn về kỹ thuật và khảo cổ không phù hợp với phong cách và hình dáng của các bậc thầy thuộc giai đoạn Gandhara.

Asim Meer, chủ tịch của một tổ chức phi chính phủ liên quan đến văn hoá, cho biết bất cứ phần nào của di sản được coi là có giá trị nổi bật trên toàn cầu vì những phẩm chất đặc biệt ở đó và xứng đáng được bảo vệ đặc biệt.

Ông đã đề cập đến Điều 6 (3) của Công ước Di sản Thế giới - cấm "... bất kỳ biện pháp có chủ ý trực tiếp hoặc gián tiếp làm hỏng di sản".

Tương tự như vậy, Điều 4 của Công ước nói: "Mỗi quốc gia thành viên của Công ước này thừa nhận trách nhiệm đảm bảo nhận dạng, bảo vệ, bảo tồn, trình bày và truyền bá di sản văn hoá và thiên nhiên cho các thế hệ tương lai và di sản văn hoá và thiên nhiên chủ yếu thuộc về đất nước đó".

Và mục 172 "mời các quốc gia thành viên của hiệp ước thông báo cho ủy ban di sản thế giới về ý định của họ để thực hiện hoặc cho phép trong khu vực được bảo vệ theo công ước khôi phục lớn hoặc các công trình mới có thể ảnh hưởng đến giá trị phổ quát của bất động sản".

Khi được liên lạc, Tiến sĩ Abdul Samad, Giám đốc Khảo cổ Khyber Pakhtunkhwa, nói phương pháp khảo cổ học Harris Matrix được sử dụng trong lúc khu vực đang được khai quật và bảo quản.

Phương pháp này, ông nói, minh hoạ rõ ràng về lịch sử sơ đồ của một khu khảo cổ học, dựa trên sự giải thích của nhà khảo cổ về cấu trúc được thấy trong các cuộc khai quật.

Được hỏi về việc bị cáo buộc giả mạo các tượng Phật Bhamala, giám đốc nói: "Đó không phải là giả mạo mà là hợp nhất".

Trong khảo cổ học, ông giải thích, khái niệm hợp nhất áp dụng cho việc sử dụng các hóa chất hoặc sản phẩm nhất định để ngăn ngừa sự mất mát hoặc hư hỏng của cấu trúc hoặc điêu khắc.

"Bất kỳ tác phẩm điêu khắc nguyên vẹn nào, được phơi bày sau khi chôn cất trong nhiều thế kỷ, đang ở trong tình trạng mong manh. Vì vậy, để bảo vệ, các tượng Phật này được củng cố", ông nói.

Tuy nhiên, một trong những người tiền nhiệm, Tiến sĩ Fazal Dad Kakar, lại có ý kiến khác với ông.

Tiến sĩ Kakar, chủ tịch Hội đồng Quốc tế về Di tích và Địa điểm (Icomos) của Pakistan nói rằng không có sự hợp nhất nào được thực hiện. Thay vào đó, 9 tượng Phật được "chạm khắc lại", cùng với các phòng cầu nguyện, là sự vi phạm nghiêm trọng Công ước Di sản Thế giới.

Văn Công Hưng (theo Dawn)