Bà lão nghèo & “cỗ xe tam khuyển”

GN - Dù đã ở cái tuổi xưa nay hiếm, nhưng hàng ngày, bất kể trời nắng hay mưa, bà Tư Mỹ vẫn cùng "cỗ xe tam khuyển” (3 con chó kéo xe) của mình miệt mài trên con đường mưu sinh. Mùa nào thức ấy, kiếm được thứ gì, bà lại nhờ lũ chó kéo về nhà rồi sáng sớm kéo hàng ra chợ bán...

3 “chú” bạn dễ thương!

Với những người dân ở xứ miệt vườn xã Phước Vinh, huyện Châu Thành (tỉnh Tây Ninh), hình ảnh bà lão với cỗ xe tam khuyển đã trở nên quá đỗi quen thuộc nhiều năm nay. Tới xã Phước Vinh hỏi thăm về nhà bà Tư Mỹ có cỗ xe tam khuyển, người dân nào nơi đây cũng biết và tận tình chỉ đường.

Từ con đường liên xã, theo hướng dẫn của người dân, chúng tôi rẽ vào con đường đất đỏ, cuối cùng thì tìm được nhà bà Tư Mỹ ngay sát bến nước Trung Dân. Căn nhà nhỏ được dựng sơ sài bằng những cây gỗ nhỏ và mấy tàu lá dừa - nơi trú ngụ của bà Tư và đàn chó tinh khôn mà bà Mỹ xem là những “chú” bạn nhỏ.

Thấy có người lạ tới, bà lão với nước da ngăm đen nở nụ cười tươi tiếp đón khách. Bà bắt đầu kể về cuộc đời của mình, cùng với đó là câu chuyện về “cỗ xe tam khuyển”. Bà Tư Mỹ - tên thật là Cao Thị Mỹ, 86 tuổi, sinh ra và lớn lên tại vùng đất nắng gió Tây Ninh này.

Bà Tư Mỹ và con Giá kéo xe giúp bà hàng ngày

Chồng mất sau một cơn bạo bệnh, một tay người phụ nữ này tần tảo nuôi 6 đưa con khôn lớn rồi dựng vợ gả chồng cho chúng. Những năm 80, 90 của thế kỷ trước, vùng đất cù lao Thanh Bình bên dòng sông Vàm Cỏ Đông rất màu mỡ, nhiều loài vật sinh sống.

“Hồi đó cứ sau mùa lúa là tôi lại đi bắt các loài sinh vật sống ở đồng... đem đi chợ bán. Ngày đó bên cù lao Thanh Bình, rắn rết còn nhiều lắm. Vốn nuôi chó từ trước, đào tạo chúng đi bắt phụ, tôi chỉ cần ném viên đá là chúng lao xuống vồ con mồi, rồi tha lên. Lâu dần mọi người vẫn quen gọi tôi là bà Tư “rắn hổ” - Bà Tư Mỹ cười bảo.

Kể về cỗ xe tam khuyển độc nhất vô nhị của mình, cụ Tư Mỹ chia sẻ: “Khi lo cho các con yên bề gia thất, vài năm sau đó, tôi mới dành dụm cất được căn nhà nhỏ trên mảnh đất của vợ chồng lúc xưa khai phá. Cậu con trai hiền lành sau nhiều năm đi làm ăn xa, dọn về ở cùng với bố mẹ. Tưởng rồi, cuộc sống già cả sẽ được con trai phần nào đỡ đần, chăm sóc nhưng vào năm 2009, sau một tai nạn giao thông, người con trai đã vĩnh viễn ra đi”.

Lúc này, nhà có hơn 5 sào khoai mì đã đến mùa thu hoạch nhưng con cái thì bận bịu với việc gia đình không giúp được, kêu người bán trực tiếp trên ruộng thì người ta kêu ít không mua. Thế nên, bà Tư Mỹ lại cặm cụi một mình thu hoạch mì. Do đã có tuổi rồi, lên nhổ xong mì thì người đã mệt mỏi lắm, chẳng có sức đâu mà chuyển chúng về nhà được. Trong lúc ngồi nghỉ giải lao, bà Tư Mỹ liền nhớ ra việc đã từng xem trên ti-vi thấy đàn chó ở Bắc Cực kéo xe tuyết nên cụ nảy sinh ý định nhờ lũ chó tha những củ mì về nhà hộ mình.

“Nhớ chuyện đàn chó kéo xe hôm trước coi được trên ti-vi, tôi liền sang tiệm sửa xe gần nhà xin được 2 cái bánh xe đạp cũ, rồi về lấy mấy thanh gỗ, ống nhựa ráp thành một cái xe kéo và cho lũ chó kéo. Lúc đầu chúng không quen, phải mất mấy ngày tập dần cho chúng, rồi bọn chó giúp tôi kéo dần hết được cả 5 sào khoai mì về nhà” - bà Tư Mỹ hồ hởi cho biết.

Sau nỗi buồn mất con, cũng trong năm 2009, bà Tư Mỹ đổ bệnh rồi được con cháu đưa lên Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) chữa trị. Sau gần 2 tháng nằm viện, căn nhà và mảnh vườn nhỏ là nơi ở, nguồn mưu sinh của bà đành phải bán đi để trả nợ viện phí. Xuất viện về nhà, tuy được các con đón về phụng dưỡng nhưng nhìn cảnh các con cũng khó khăn, không nhà, không mảnh đất cắm dùi nên bà Tư Mỹ quyết định dựng căn lều nơi bãi đất trống tại cù lao Thanh Bình bên dòng sông Vàm Cỏ Đông để sống.

Còn sức khỏe thì cứ làm

Một mình sinh sống giữa đồng không, mông quạnh, bà Tư Mỹ vẫn giữ thói quen cũ nuôi dạy đàn chó để giúp sức cho mình. Không có một miếng đất cắm dùi, cụ chỉ biết sống dựa vào việc mót nhặt những bông lúa, củ mì vương vãi sau mùa thu hoạch của người dân địa phương. Nhưng khi chân tay đã yếu, bà lại một lần nữa phải nhờ tới đàn chó của mình giúp sức kéo những bao lúa, bao sắn mà mình mót nhặt được đem về nhà.

“Có lần đưa bầy chó đi mót lúa cùng, đang mót lúa thì anh chủ ruộng kêu tôi: ‘Cụ ơi đừng mót nữa, mấy con chó của cụ kéo một chuyến được bao nhiêu lúa, cụ cứ lấy bỏ lên cho lũ chó chở về’. Tôi lấy bì gom được 2 bì lúa mấy chục ký bỏ lên xe, tuy đất ruộng gồ ghề mà lũ chó kéo chạy phăng phăng về nhà. Cả chủ ruộng và nhiều người dân trên cánh đồng ai nấy đều ngỡ ngàng nhìn theo” - cụ Tư Mỹ nhớ lại.

Mấy năm trở lại đây, do sức khỏe ngày một yếu hơn nên con cái bà Tư Mỹ quyết định không để bà một mình bên cánh đồng nữa mà đón về ở gần người con gái út, ngụ tại bến Trung Dân. Thế nhưng khi chuyển về trong xóm, những kẻ trộm chó bắt dần những chú chó tình nghĩa cua ba. Cỗ xe tam khuyển của bà gồm: con Rô, con Cơ, con Mát đã dần bị mất hết. Hiện nay, chiếc xe tam khuyển chỉ còn duy nhất một chú khuyển. Con chó quý giá còn lại bà Tư Mỹ đặt tên nó là Giá. Lý giải cái tên đặt cho nó, bà Tư bảo: “Mấy con Rô, Cơ, Mát, Pháo, Xe, Mã… đều mất hết rồi, giờ chỉ còn mỗi mình nó là phụ kéo xe được, giờ nó là quý giá nhất với tôi nên tôi đặt tên nó là Giá”.

Để thay thế chúng, bà Tư Mỹ lại đi xin hàng xóm những con chó giống về nuôi, rồi tập tành cho chúng kéo xe, để mưu sinh cùng bà. “Tôi mà rảnh là tôi dạy lũ chó đủ trò nhưng nay bận mần ăn nên chỉ tranh thủ lúc nào rảnh rỗi mới dạy được chúng thôi.

Mỗi khi huấn luyện một con chó kéo xe phải mất chừng 10 ngày, và chỉ tập được những con chó khi còn nhỏ. Những ngày đầu dạy cho chúng đi cùng, sau khi quen rồi tôi mới cho chúng kéo xe thử. Mất chừng khoảng 10 ngày tập luyện thì chúng thông thạo, rồi chúng cứ lớn dần lên, chúng kéo xe phụ mình”, nhìn về những chú chó nhỏ xinh xắn mới được xin về, bà Tư Mỹ nói.

Dù đã ở tuổi xưa nay hiếm, con cái cũng nhiều lần ngỏ ý muốn bà về sống chung nhà để tiện bề chăm sóc nhưng bà Tư Mỹ không chịu. Hiện nay, bà vẫn một mình làm lụng, mưu sinh với sự trợ giúp của mấy con chó trung thành của mình. Đến mùa gặt, mùa thu hoạch khoai mì thì bà Tư Mỹ lại dắt những chú chó lẽo đẽo phía sau cùng làm việc, sống với chúng.

Không phải ngày mùa thì bà lại đi mò cua bắt ốc, hái rau quả, lục bình… nhờ những chú chó của mình kéo ra chợ bán. Bán xong hàng, bà Tư Mỹ dùng những đồng tiền có được mua gạo, nước, mắm muối... rồi lại chất lên xe cho những chú chó kéo về trước, rồi mình đạp xe đi theo về nhà.