Dạy chánh niệm cho trẻ

Vì sao cô muốn dạy cho trẻ biết về chánh niệm?

Susan Kaiser Greenland:  Khi tôi bắt đầu thử tập cho trẻ biết chánh niệm, tôi đã có hai cháu rồi - một bé đi nhà trẻ, và một bé vào năm học đầu tiên. Tôi nghĩ rằng, nếu chánh niệm giúp ích cho người lớn, thì đối với trẻ em cũng sẽ như vậy, nhất là trong lãnh vực chú ý, tập trung. Theo thời gian, tôi còn biết thêm: Chánh niệm không những giúp trẻ phát triển sự chú ý, nó còn tạo ở trẻ lòng từ tâm, sự đồng cảm, và sự tỉnh giác.

Nhưng điều tế nhị nhất đã xảy đến cho tôi ngay trước khi tôi bắt đầu dạy con chánh niệm. Khi ấy tôi đang dự một khóa tu với Ken Mcleod ở Mt.Baldy, tôi bỗng hiểu ra một vấn đề khiến tôi thay đổi cách dạy tốt hơn, và nhất là điều đó khả thi: Hãy mở cửa phòng nơi tôi thực hành chánh niệm mỗi buổi sáng, rồi gọi các con vào, để cho chúng cùng hòa nhập với bài thực hành của tôi.

Ở lứa tuổi nào thì thích hợp để bắt đầu luyện tập chánh niệm?

- Chúng tôi thực tập với trẻ khi trẻ còn là bào thai, khi bé còn ở trong bụng mẹ. Trong nhiều phương diện, việc này liên quan đến cách chúng ta biểu hiện ra sao, hơn là những hoạt động chánh niệm mà chúng tôi dạy cho trẻ. Nhưng đối với việc dạy trẻ ngoài phạm vi gia đình, chúng tôi nhận thấy tuổi mẫu giáo là lúc thích hợp để bắt đầu.

Có lợi điểm gì khi tập cho trẻ biết chánh niệm?
- Thì đời sống của ta sẽ dễ dàng hơn, phải không? Không cần thiết như vậy. Dạy cho trẻ biết chánh niệm thì chúng sẽ là người đầu tiên báo cho ta biết khi nào ta không chánh niệm!

Nhưng đối với tôi, ưu điểm lớn nhất của việc này là giúp cho trẻ phát triển sự tỉnh giác của trí tuệ và tình cảm, để trẻ có được những kỷ năng sống, trang bị cho trẻ cách để thanh tịnh tâm trí và cơ thể. Nhờ tỉnh giác, trẻ có thể tập trung và có trí tuệ tốt hơn, để có được lòng từ bi trong hành động và trong các mối quan hệ.

Nếu trẻ không chịu nghe lời? Làm thế nào chúng ta có thể dạy chúng?

- Phải thật kiên nhẫn. Đó là cách biểu hiện. Trẻ học từ những tấm gương. Nên nếu chúng ta làm gương cho chúng về lòng bác ái, từ bi, sự hòa hợp, ít phản ứng, thì chúng sẽ tự bắt chước giống hệt vậy, hơn là chúng ta chỉ nói về lòng từ bi hay sự tử tế, lòng tốt.

Trẻ em thực tập ngồi tĩnh tâm 

Giai đoạn nào là khó nhất trong khi dạy trẻ chánh niệm?

- Dạy chúng hoặc thực hành cùng với chúng, nhưng luôn để mắt xem chúng đã phát triển đến đâu, để giúp đỡ hoặc phối hợp huấn luyện theo trình tự tập trung – chánh niệm – đạo đức. Đôi khi việc dạy chánh niệm chỉ tự phát, không theo trình tự, sẽ ảnh hưởng đến mức độ phát triển của trẻ. Trình tự đúng sẽ giúp trẻ tìm hiểu thêm những ứng dụng mới của chánh niệm và giúp chúng biết về những sai lầm của bản thân.

Thiền định thay thế thuốc men cho trẻ?

- Có thể thiền định thay cho thuốc men đối với một số trẻ, nhưng tôi không chắc. Tuy nhiên, tôi không biết chúng ta có cùng một định nghĩa về thiền định hay không. Chúng tôi rất hiểu điều gì thiết lập nên chánh niệm ở các trẻ bốn tuổi, nhưng đó không phải là thiền định. Đó là lý do vì sao ta cần phải định nghĩa từ “thiền định”, nhất là việc thiền định đối vời trẻ em.

Khi thực hành chánh niệm với trẻ và phụ huynh, hoặc với những giáo viên mới bước vào con đường thiền định, tôi theo cách hướng dẫn tuyệt vời này của Pháp sư Minguyr: “Ngắn hạn, nhiều lần”. Có nghĩa là, nếu bạn đang ngồi làm bài tập về nhà ở bàn ăn cơm vào một sáng thứ bảy, thì thời hạn 30 giây lắng nghe tiếng giọt mưa rơi nhẹ lên cửa sổ có thể là một bài thực hành rất có ý nghĩa: Nhất là nếu bạn lặp đi lặp lại bài thực hành đó nhiều lần suốt buổi sáng hôm ấy.