Ngoạn mục chùa Hang

Đa số các chùa đều thuộc phái Bắc tông và hang núi được khai phá làm thành chùa, nhưng duy nhất có ngôi chùa Hang mà chẳng có “hang hốc” nào cả.

Đó là chùa Hang ở khóm 4, thị trấn Châu Thành (huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh). Có tên gọi như vậy là do cổng chùa được xây bằng gạch, dài khoảng sáu thước, trông “thăm thẳm” như một cái hang. Là ngôi chùa theo hệ phái Nam tông, tên chữ Phạn chính thức của chùa là Kompongnigrodha, được xây dựng đã hơn 370 năm.

Đi qua “hang cổng”, có cảm giác không khí mát lạnh bao trùm khắp nơi. Không khí này có được nhờ bóng mát của vô số cây sao dầu có tuổi thọ hàng trăm năm trên diện tích khoảng chục hecta của chùa. Đi trên con đường rợp mát bóng cây và không khí thanh sạch, bao nhiêu bụi trần hầu như tan biến, khiến lòng khách phương xa bâng khuâng cảm khái mùi thiền.

Mùi thiền như còn tỏa ra từ những ngọn sao dầu và me cổ thụ trong tiếng kêu vang động khắp nơi của lũ chim đậu trên ngọn cây. Theo các sư, trước kia chùa có đàn dơi quạ “đông không kể xiết”. Nhưng vào năm Mậu Thân (1968), một quả bom rơi trúng chùa khiến đàn dơi tản đi biệt tăm cho đến giờ. Ngày nay, chùa chỉ còn đàn cò, diệc, cồng cộc cư trú. Mỗi sáng, lúc bình minh sắp ló dạng, đàn chim bay đi khắp nơi kiếm ăn. Chiều tối, chúng lại tụ họp về chùa, chuyện trò rất vui tai.

Đường từ thị xã Trà Vinh đến chùa chỉ dài khoảng năm cây số, qua cống ngăn mặn Tầm Phương đã thấy rừng sao dầu xanh thẫm bên tay trái. Chùa Hang là một ngôi chùa nổi tiếng trong số 141 ngôi chùa Khmer của tỉnh Trà Vinh.

Với kiến trúc độc đáo của cổng, với đàn chim hàng chục ngàn con, chùa Hang thu hút không biết bao nhiêu khách du lịch khi họ đến Trà Vinh thăm thú “đô thị trong rừng cây xanh”. Chùa Hang còn một điểm độc đáo nữa thu hút sự quan tâm của khách phương xa là có một xưởng tạo tác gỗ mỹ thuật.

Tiếng là xưởng, thật ra đó là một gian nhà mái tôn khá rộng để làm nơi cho các nghệ nhân khắc tạc những gốc cây bỏ đi thành những tác phẩm giá trị bạc triệu. Trà Vinh đúng là xứ sở của những cây sao dầu cổ thụ, nhưng do đang được đô thị hóa nên dù cố gắng giữ gìn các đại thụ, người ta vẫn phải hạ một số cây xuống. Từ đó, những gốc cổ thụ trở thành những tác phẩm gỗ bền chắc, độc đáo qua bàn tay các nghệ nhân.

Nghề tạo tác gỗ mỹ thuật của chùa Hang khởi phát bởi sư cả Thạch Xuông, người trụ trì đời thứ 23 chùa này. Chính sư là người đã lặn lội tới chùa Tòa Sen (huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) mời ông Thạch Buôl vốn nổi tiếng với nghề chế tác cây khô vào năm 2002.

Dưới bàn tay tài hoa của Thạch Buôl, những gốc cây vô tri vô giác thành những con chim, con rồng, kỳ lân, sư tử… hết sức sống động. Và cũng dưới sự chỉ dẫn tận tình của Thạch Buôl, nhiều thế hệ con sóc (bổn đạo) không chỉ của địa phương, mà còn cả những tỉnh khác và sư sãi trong chùa trở thành nghệ nhân điêu khắc gốc rễ cây.

Đến nay, chùa đã có hàng trăm tác phẩm tạo hình từ gốc rễ cây, tham dự nhiều triển lãm trong nước và có hàng chục tác phẩm được người thưởng ngoạn yêu thích, mỗi tác phẩm được mua với giá từ 10 triệu đến 100 triệu đồng. Ông Thạch Buôl năm nay 45 tuổi, dù rất nổi tiếng nhưng lại hết sức khiêm nhường. Đến xưởng chế tác chùa Hang, nhìn các nghệ nhân đang lao động nghệ thuật miệt mài, không thể biết trong số đó ai là Thạch Buôl.

Thạch Buôl vốn có năng khiếu điêu khắc, từ nhỏ đã theo học thầy Mười Giác và thầy Bảy Tăng ở xã Đông Hưng (huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) và sau ba năm đã trở thành thợ giỏi. Đến nay, qua 16 năm làm nghề, ông đã có hàng trăm tác phẩm điêu khắc lớn nhỏ từ gốc rễ cây cổ thụ, điển hình như 12 con giáp, bồ câu, đại bàng, long lân quy phụng, muông thú, Phật Di Lặc, rắn thần Nagar… Những tác phẩm này mang nhiều ý nghĩa triết lý, tôn giáo, có chiều sâu văn hóa…

Vì vậy, đến với chùa Hang, du khách còn có dịp đến chiêm ngưỡng nhiều tác phẩm nghệ thuật trứ danh của các nghệ nhân nơi đây.