Sen vua và câu chuyện cụ Quy già

 Độc đáo sen vua...

Từ cầu Mỹ Thuận, men theo quốc lộ 80 khoảng 15km là đến chợ Nha Mân. Từ chợ Nha Mân rẽ trái, đi xe khoảng 9km nữa sẽ đến chùa Phước Kiển, một ngôi chùa nhỏ được xây dựng trước thời Thiệu Trị, tọa lạc tại xã Hòa Tân, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp.

Chùa nhiều lần bị giặc Mỹ ném bom, đặc biệt năm 1966, bom Mỹ đã làm sập hoàn toàn ngôi chùa. Qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa, kiến trúc chùa giờ không còn đặc sắc. Nhưng trong chùa có một loại thực vật rất hiếm ở Việt Nam và cả các nước Đông Nam Á, đó là lá sen vua.

Sen vua hay còn gọi là sen Victoria regia, là một trong những loại thực vật khá lạ mắt. Có nguồn gốc từ Amazone xa xôi, thoạt nhìn, trông sen vua cũng na ná như súng thường nhưng được phóng đại lên hết cỡ. Đường kính lá sen vua có thể đạt đến 2m.

Vào những ngày nước nổi, sen được “uống nước” nhiều nên phát triển rất tốt, có thể đạt đường kính khoảng hơn 3m. Cạnh lá uốn cong lên khoảng 2cm, trông giống như một cái chậu lớn. Mặt trên lá sen nhẵn bóng, màu lục nhạt. Mặt dưới, khi còn non, màu đỏ tươi và khi lá già thì đỏ sậm với những đường gân to vững chắc và có rất nhiều gai nhọn. Chính nhờ bộ gai nhọn như chiếc áo bảo vệ nên lá sen không bị các động vật sống dưới nước tấn công.

Hoa sen vua rất đẹp và rất to, bên ngoài màu đỏ thắm, trong màu trắng tuyết. Cũng có nhiều bông sen chỉ một màu trắng hoặc đỏ. Tối đến, sen nở rất đẹp, đến sáng hôm sau khi mặt trời ló dạng thì bông sen cụp lại như ngủ, chiều lại nở ra. Cứ như thế, khoảng ba ngày thì hoa sen mới tàn hẳn.

Sau khi hoa tàn, gương sen rủ xuống, kết hạt trong nước. Hạt sen chỉ to bằng hạt đậu ván, nhưng mọc rất nhanh. Mùa xuân gieo hạt, sau 4 - 6 tháng đã ra hoa. Hạt sen ăn ngon và cũng chứa nhiều chất dinh dưỡng. Bộ rễ của sen vua rất phát triển, nhưng không có ngó nên sen vua không phát triển nhiều như súng nhà. Muốn nhân giống sen vua phải dùng đến hạt sen.

Theo trụ trì Thích Huệ Từ, vào năm 1966, khi giặc Mỹ ném bom làm sập ngôi chùa, trước và phía sau chùa có rất nhiều hố bom. Sau đó, ngôi chùa được xây dựng lại bằng tre và lá. Đến khoảng năm 1992 thì xuất hiện lá sen vua trong hố bom và phát triển cho đến ngày nay. Lần trùng tu gần đây nhất, trụ trì Thích Huệ Từ cho xây một cái ao hình vuông trước chùa, nơi vốn là hố bom có rất nhiều sen vua sinh sống. Sen hình tròn, ao hình vuông, ý tượng trưng cho trời và đất.

Lá sen trong chùa Phước Kiển có thể chịu được sức nặng rất lớn, khoảng 70kg. Khi tôi đến thăm, có những khách du lịch lót lên lá sen mảnh ván, sau đó đứng lên mà vẫn không chìm. Sư trụ trì cho biết thêm, phải lót ván hay mâm nhựa, sau đó ngồi hoặc đứng lên thì sen mới không chìm chứ không thể đứng trực tiếp lên lá sen vì lá sen rất giòn.

Trước đây, vào khoảng năm 1998, khi trời hạn, các hố bom bị khô nước nên sen vua chết, sau khoảng một năm thì sen vua xuất hiện trở lại và phát triển cho đến bây giờ.

- Cụ Quy già quy y

Trong chùa Phước Kiển hiện còn thờ một con Quy (rùa). Theo lời sư trụ trì thì đó là con quy rất chung thủy và có lòng hướng Phật. Con Quy đã chết vài năm trước nhưng được sư trụ trì giữ xác khô và để trong tủ kính cho khách du lịch dễ dàng chiêm ngưỡng.

Trước khi vào thăm chùa, người viết chỉ biết chùa Phước Kiển có lá sen vua, không hề biết có chuyện về cụ quy già. Khi ghé vào quán cà phê gần chùa mới được chủ quán mách rằng vào chùa là phải hỏi chuyện về cụ quy già, cụ quy ấy linh lắm.

Theo lời sư trụ trì, vào năm 1948, một người bạn đã mang đến chùa tặng sư một con quy, lúc đó sư chỉ là một chú tiểu. Lúc chưa vào chùa thì thức ăn của con quy là ốc, cá… Nhưng từ khi vào sống cùng sư thì con quy ăn chay, và chỉ ăn toàn trái cây như mít, táo, chuối, xoài…

Lúc nào, quy cũng quanh quẩn bên sư, hễ sư tụng kinh thì con quy cũng nằm một bên lim dim như đang tụng. Sư thấy thế nên đã khắc lên mai nó mấy chữ “Phúc Kiển tự Hòa Tân, vào chùa năm 1948”. Đến nay, những chữ ấy vẫn còn nguyên trên lưng cụ quy già.

Đến năm 1966, khi chùa Phước Kiển bị ném bom, con quy bị lạc mất. Một người dân ở cách chùa khoảng hơn 20km bắt lại được và nuôi tại nhà, rồi khoan lỗ trên mai con quy và cho khóa bằng dây xích sắt. Nhưng sau đó, con quy thoát được và tìm về chùa vào một buổi sáng. Từ đó, con quy lúc nào cũng quẩn quanh bên sư trụ trì, không đi đâu xa.

Đến khoảng hai năm trước đây, trong chùa Phước Kiển lại xuất hiện con hạc. Theo lời trụ trì Thích Huệ Từ, chim hạc có sải cánh hơn 2m, lúc nào cũng quanh quẩn trong khuôn viên chùa và rất thích chơi cùng cụ quy. Chim hạc hay đậu trên lưng cụ quy để đùa. Nhưng sau đó, chính quyền địa phương đưa ý kiến bắt chim hạc về khu bảo tồn vì đó là động vật hoang dã. Từ đó về sau, người ta không thấy chim hạc xuất hiện nữa. Sau khi chim hạc bay mất, cụ quy già cũng qua đời.

Trước đây, khách du lịch đến tham quan chùa Phước Kiển nhiều vì còn con quy và lá sen vua. Giờ đây khách đến thưa thớt lắm. Theo lời trụ trì, một phần do khó khăn về giao thông vì chùa Phước Kiển nằm bên kia sông, khách muốn đến chùa phải đi bộ hoặc đi xe ôm khoảng 2km mới đến được. Nếu được quan tâm đầu tư đúng mức, có lẽ du lịch miệt vườn có thêm một địa chỉ mới rất hấp dẫn du khách.