Tranh tô màu Phật giáo, tại sao không?

GNO - Nếu phải bình chọn nhân vật cống hiến cho văn hóa Phật giáo năm qua, tôi không ngần ngại đề xuất nhị vị Đại đức Thích Nhuận Đức và Thích Nhuận Thường. Đóng góp của hai thầy, theo tôi, là thầm lặng nhưng vô cùng to lớn cho thế hệ trẻ Phật giáo hiện tại và tương lai.

Với bộ tranh thơ Đức Phật với tuổi thơ, quý thầy đã thực sự đem lại một làn gió mới, tươi nhuận, sinh động và thực sự làm lay động trái tim con người, dù trẻ hay già.

Bìa tập 1 bộ sách Đức Phật với tuổi thơ (song ngữ Việt - Anh) - Mỹ thuật: Nhuận Thường

Lần đầu tiên nhìn thấy bức tranh của thầy Nhuận Đức vẽ Đức Phật nắm tay cháu gái bé nhỏ, chỉ về phía xa, nơi gương trăng tròn vạnh, tôi đã ồ lên kinh ngạc: Sao mà dễ thương thế! Đức Phật thật bình dị, gần gụi, đúng là ông Bụt trong cổ tích - một ông Bụt luôn hiện ra đúng lúc và hỏi: Vì sao con khóc? Con buồn ư? Được rồi, Bụt sẽ kể chuyện cho con nghe nhé! Bụt sẽ dẫn con đi chơi.

Và cứ thế, những câu chuyện của Bụt và bé nối dài theo những bước chân, có khi ở bờ ruộng, khi bên bờ đê, khi trên con đường làng thơm hương hoa cỏ dại với chú chó nhỏ chạy theo chân, có khi dưới một cội cây râm mát, hay khi Ngài cùng bé lội xuống chiếc ao xinh thả cá. Cả một khung trời tuổi thơ êm đẹp hiện ra theo những bức tranh của thầy Nhuận Đức. Ở đó, những đứa trẻ quấn quýt bên Phật. Ngài hiền như một bà mẹ; Ngài ân cần như một người cha; và nữa, Ngài thân mật, chan hòa, minh triết như một người bạn lớn…

Chỉ vậy thôi, những bức tranh của thầy Nhuận Đức đủ làm cho tuổi trẻ bị mê hoặc, người lớn trầm trồ vì sự giản dị mà lay động; và rồi, thầy Nhuận Thường đã thêm một lần sáng tạo nữa, khiến cho người ta ngạc nhiên hơn với những vần thơ tuyệt diệu. Một người vẽ tranh, một người đề thơ, hai vị “song kiếm hợp bích” cho ra đời những bức tranh thơ không chỉ khiến cho trẻ nhỏ mà cả người lớn cũng phải mỉm cười, kinh ngạc!

Một trang sách tô màu gần gũi

Tay Phật trong tay con - Tranh: Nhuận Đức

Có phải tôi vì yêu mến những bức tranh ấy mà nói quá lên chăng? Không đâu! Tôi đã đem những bức tranh thơ của hai thầy khoe với nhiều người. Những ông bố, bà mẹ đang có con nhỏ, đang tìm những món ăn tinh thần của Phật giáo phù hợp với con họ, họ thích thú đã đành; ngay cả những người bạn tôi, mà tôi hay cho là “vô cảm”, “khắc nghiệt” trong nhận định và đánh giá về người khác cũng “ồ” lên ngay khi xem tranh, rồi vỗ đùi cười lớn khi đọc những câu thơ đề. Đơn giản vì họ đã hòa vào một thế giới khác, một thế giới trực cảm của tuổi thơ, một thế giới mà nơi đó không có chỗ cho những lớp bụi mờ của kinh nghiệm, phán xét, của kiến thức, của triết luận dẫy đầy.

Hãy nhìn vào bức tranh “Niêm hoa vi tiếu” phiên-bản-tuổi-thơ (H.1), bạn thấy gì: Đức Phật ngồi trên tảng đá nhỏ, cỏ dại lún phún mọc quanh. Tay cầm đóa sen nhỏ giơ lên, mắt Ngài khẽ nhắm, yên lặng. Đám trẻ vây quanh, ngước những ánh mắt trong trẻo như những viên bi ve lên nhìn - không có dấu hiệu gì cho thấy chúng là đám “lục tặc” cả. Ý chỉ Thiền tông chăng? Không! Đơn giản chỉ là Đức Phật cùng các bé ngắm hoa thôi. Thầy Nhuận Thường đã đề thơ như thế này: “Phật nâng cành hoa nhỏ / Giữa hội chúng tuổi thơ / Em lặng nhìn không nói / Mà an vui vô bờ!”.

Tâm hồn thơ trẻ cần được nuôi dưỡng bằng chất liệu từ bi (Ảnh chụp từ chùa Hòa Phúc - Quốc Oai, Hà Nội)

Và một thế giới hồn nhiên, màu nhiệm đã mở ra - Ảnh: Chùa Hòa Phúc

Hay như bức tranh “Ngón tay chỉ trăng” (H.2). Phật nắm tay bé, chỉ lên trăng. Có phải Phật đang nói với bé rằng: “Này con gái nhỏ, sự thật không liên hệ gì đến các từ ngữ. Sự thật giống như là mặt trăng chiếu sáng trên bầu trời. Trong trường hợp này, các từ ngữ được xem như là ngón tay. Ngón tay có thể chỉ vào vị trí của mặt trăng. Tuy nhiên, ngón tay không phải là mặt trăng. Khi con muốn nhìn thấy mặt trăng, con cần phải nhìn xa hơn là ngón tay, có đúng không?”. Không đâu! Có lẽ Phật chỉ nói với bé y như câu thơ của thầy Nhuận Thường: “Mẹ ơi Phật có dạy / Người ít giận hay cười / Lòng thanh trong trí sáng / Như trăng sao trên trời”.

Đó chính là cái hay, cái tuyệt vời của hai thầy. Với lối diễn đạt bình dị nhất có thể, hai thầy đã chạm đến trái tim của tuổi thơ. Mà sự bình dị nhất chính là sự vĩ đại nhất. Chẳng phải khối người đã cố công tìm kiếm sự bình dị để rồi vướng vào mớ cạm bẫy lùng bùng không lối thoát của ngôn từ, của kiến thức khô cứng đó sao!

Chân lý vốn bình dị như vậy đó. Nó đến tự nhiên như cách thầy Nhuận Đức đến với những bức tranh thơ ấy. Đó là khi thầy mải loay hoay tìm kiếm phương pháp giúp cho các bé đến chùa vui mà học, thầy tìm nhiều cách tiếp cận, cho đến khi thầy phác thử một bức tranh Đức Phật với tuổi thơ bằng bút chì cho các em tập tô màu: một thế giới đã mở ra!

Nụ cười tỏa nắng của các bé tại khoa Ung bướu, BV.Nhi Đồng 2, TP.HCM - Ảnh: Phạm Cindy

Ban đầu, những đứa bé háo hức đến chùa vui học. Rồi những ông bố, bà mẹ cũng nhận thấy một phương pháp giáo huấn đơn giản mà tuyệt vời dành cho con. Những bức tranh của thầy đã được họ chia sẻ, in ra cho con tô màu. Họ bắt đầu hối thúc thầy vẽ. Và họ thử gom lại in thành tập, tặng nhau. Cuối cùng là một tập sách ra đời, gồm 22 bức tranh thơ. 30.000 bản in, chỉ trong thời gian ngắn đã hết vèo. Một con số kỷ lục. Nhu cầu vẫn còn quá cao, do đó thầy Nhuận Đức phải tiếp tục chuẩn bị cho lần tái bản tiếp theo, cũng như chuẩn bị tiếp cho tập 2 sớm xuất bản.

Bé Gia Trí, 7 tuổi (trái) và bé Tường Vy, 5 tuổi

Các bé "sen non" GĐPT Xá Lợi - Ảnh: Như Danh

Còn gì xúc động hơn khi thấy các em háo hức chuyền tay nhau tập tranh thơ về Đức Phật. Theo đó, Đức-Phật-tuổi-thơ đã đến với những lớp học ở vùng sâu, vùng xa. Đức-Phật-tuổi-thơ đã đến với các em trong các nhà mở, trong các bệnh viện, trong nhiều gia đình. Đức-Phật-tuổi-thơ cũng đã vượt biên giới sang Mỹ, Ấn Độ… Các bà mẹ, các “mạnh thường quân” đang kêu gọi cùng nhau chung tay đưa Đức-Phật-tuổi-thơ đến với trẻ em cơ nhỡ, khuyết tật, đến với hàng triệu trẻ em đang khao khát những món ăn tinh thần giản đơn, tinh khiết, có thể nuôi dưỡng tâm hồn trong veo thơ trẻ, giúp cho các em tránh những loại “độc tố” từ những trò game bạo lực, những trào lưu vô bổ…

Ai cũng biết, những hình ảnh đẹp như thế ắt hẳn sẽ theo các bé đi suốt cuộc đời. Giáo dục bằng những bức tranh tô màu Phật giáo, như thế, tại sao không?!