Biết lỗi và biết ơn thầy

Hồi đó, ở chùa nghèo vùng ven thì thường thiếu thốn mọi bề. Chúng Tăng lớn nhỏ mỗi tháng chỉ được vài miếng đậu hủ chiên sả ớt. Mỗi lần thầy hương đăng thay hoa cúng Phật vào dịp sám hối là các tiểu biết được sắp có đậu hủ chiên vào bữa trưa tại trai đường. Sư phụ thường dành dụm tiền để mua đậu hủ vào các ngày rằm và ngày cuối tháng để chúng điệu ăn cho có sức khỏe mà lạy hồng danh sám hối. Các thầy lớn thì không, chứ một lần mà chùa dọn đậu hủ chiên chúng tiểu mừng rối rít. Các chú mặt rạng rỡ cười cười chúm chím vì sợ sư phụ la rầy là tu mà còn tham miếng ăn. Một kỷ niệm lén luộc trứng gà ăn và pháp sám hối làm các tiểu ấn tượng sâu sắc về tình thương của thầy.

      Các tiểu tuổi nhỏ mới lớn, thèm đồ ăn lắm. Một hôm có con gà hàng xóm đến làm tổ sau hè nhà Tăng và đẻ được mấy quả trứng. Chúng tiểu phát hiện được và sinh tâm lấy trứng luộc ăn. Trong đám tiểu đó, có tiểu nhỏ nhất mới vào chùa được hơn một năm, nói với tiểu huynh rằng: Hồi đó, em ở nhà ba má em thường hay luộc trứng cho em ăn, nó ngon lắm! Thế  là chúng tiểu bàn bạc, giữ bí mật đừng cho sư phụ và các đại huynh biết mình lấy trứng luộc ăn. Nhưng phận chúng điệu còn ngây thơ làm sao dám mon men lấy soong nồi dưới bếp dùng, huống chi làm việc phi pháp này. Thế là các chú lấy cái ấm nước nhôm cũ sau vườn chùa, rửa sạch bỏ trứng vào, đem lui sau góc xa của vườn chùa để nấu. Phải dùng ba cục gạch làm bếp lò, hốt là mít khô làm củi để nấu. Bữa tiệc lén lút ăn cho thỏa chí thèm thuồng đã qua vài ngày. Không biết béo bổ bao nhiêu và chúng tiểu lại phát sinh nhiều hối hận. Trong giờ nghĩ trưa chỉ tịnh, các chú thì thầm đổ lỗi cho nhau về việc làm này. Chúng tiểu thỏa thuận giấu các thầy và lên bàn Bồ tát Hộ pháp tụng kinh Địa Tạng sám hối và làm lễ siêu độ cho mấy chú gà trong những quả trứng đó.

       Một hôm nọ, sau thời Bố tát tại chùa, chúng Tăng lên chùa tụng giới luật, đây là nghi thức truyền thống đúng theo lời Phật dạy. Đầu tiên là đọc tam quy ngũ giới cho chúng tiểu. Chúng tiểu áo tràng nghiêm chỉnh và chắp tay búp sen đặt trước ngực và lắng nghe. Trước hình ảnh trang nghiêm của nghi thức tụng giới. Sư phụ trú trì với khuôn mặt nhân từ, đôi mắt như tư thế ngồi thiền, ngước  nhìn vào lớp chúng điệu. Bên phía trái và phía phải, các thầy lớn cũng ngồi ngay ngắn đón giờ tụng giới. Chúng tiểu thấy sự im lặng và trầm hùng toát ra từ đoàn thể đại Tăng. Các chú qùy nghe năm giới mà chú nào cũng nhắm mắt lại như có vẽ không dám đối diện sự thật. Trong lòng các chú cảm thấy khó xử quá chừng. Buổi nghe thuyết ba pháp quy y và năm giới, lòng các chú càng nặng nề hơn vì chuyện luộc mấy quả trứng gà.  Khi chúng tiểu nghe giới xong về nhà xầm xì với nhau rất lâu. Chuyện ăn lén mấy quả trứng giải quyết rồi sao sáng nay thấy lòng chúng ta bất an quá. Chú tiểu huynh than thở rằng, vì mình sám hối mà chưa thành tâm nên chưa hết tội. Tiểu đệ nói rằng sao mà chưa hết tội, vì mình đã sám hối và siêu độ rồi mà. Tiểu huynh tỏ vẽ mình là người thông thái kinh luật hơn chúng tiểu và kiếm lời để giải thích. Các thầy có dạy là làm tiểu phải kính thầy mình như kính Phật. Tuy rằng mình sám hối trên chùa nhưng chưa sám hối trước sư phụ nên tội lỗi chưa hết. Vả lại, mình ăn trứng gà, tức là giết con gà con từ trong trứng là mang tội sát sanh. Ăn xong rồi mà giấu sư phụ thì còn mang thêm tội che giấu, là đồng nghĩa thêm  tội nói láo. Nhân quả ba đời, mình làm mình chịu chứ không ai chịu thay mình đâu. Nghe tiểu huynh nói say sưa đạo lý nhân quả, chúng tiểu nhỏ cảm thấy đúng. Một chú mạnh dạn đứng lên nói rằng, thôi đủ rồi, mình phải đi tìm sư phụ sám hối.

        Chúng tiểu áo tràng nghiêm túc đi đến quì trước sư phụ, tiểu huynh đại diện tỏ bày hết sự tình và cầu xin sám hối. Sư phụ nghe xong, ngài im lặng rất lâu. Im lặng càng lâu bao nhiêu thì chúng tiểu càng bối rối bấy nhiêu. Các chú cũng nhắm mắt mà chờ đợi, xem diễn tiến tình huống sẽ đi về đâu. Sự im lặng như có gợi nhớ trong lòng sư phụ điều gì khó tả, lúc này chúng tiểu cũng không suy đoán sư phụ đang suy nghĩ gì. Một lúc sau, ngài dạy các con hãy lắng nghe thầy dặn. Phật dạy trong cuộc đời có hai hạng người là cao quý nhất. Hạng thứ nhất là các bậc trong sạch vẹn toàn không phạm một điều tội lỗi nào. Hạng thứ hai là người có phạm sai lầm mà thành tâm biết lỗi. Hôm nay các con thành tâm sám hối là điều thầy mừng. Các con nhớ lần sau đừng lặp lại nữa. Không hiểu sao, sư phụ đang nói mà lòng nghẹn ngào như sắp khóc. Ngài giấu mặt bằng cách quay người qua hướng khác và bảo rằng: Thôi được rồi, các con về nghỉ đi. Các chú cảm nhận rằng, có một tình thương kì diệu trong thầy đang phủ khắp tâm hồn của các chú tiểu. Chúng tiểu im lặng lạy thầy trong nước mắt mà lặng lẽ bước ra. Trong thâm tâm một bậc thầy tuổi quá sáu mươi, nhìn đám tiểu như người cha nhìn những đứa con. Các con nhỏ đó đang thiếu miếng ăn ngon lúc còn tuổi thơ. Tuy không nói ra cho chúng tiểu biết, nhưng lòng sư phụ đau như cắt. Con nít bên ngoài bằng tuổi chúng điệu, muốn gì được đó thỏa thích vui chơi. Còn chúng tiểu này còn nhỏ, ngày ngày ăn chay, tu học mà lại thiếu miếng ăn. Thời buổi lúc đó, sư phụ xoay xở để chúng điệu đủ cơm ăn là quý lắm rồi.

       Chúng tiểu bước ra ngoài và về phòng ngủ. Các chú im lặng khá lâu. Từ ngày về chùa được thầy nuôi dạy và săn sóc. Chưa bao giờ các chú xúc động và rưng nước mắt như hôm nay. Cái tâm trạng nhớ ơn thầy giờ này đã thẫm thấu khắp tâm can các chú tiểu nhỏ. Chú tiểu nhỏ thỏ thẻ với các tiểu huynh rằng, sao em thấy lòng sư phụ mình cao đẹp như Bồ tát Quán Thế Âm. Cả chúng tiểu đều rưng nước mắt, nghe xong lòng tràn đầy nỗi niềm biết ơn. Một chú bảo rằng, thôi từ nay mình đừng làm sư phụ buồn nữa, cả chúng tiểu đồng thanh đáp “Ừ”. Các chú như thỏa mãn với những ước nguyện trong lòng và bắt đầu thiu thiu ngủ.

       Vài hôm sau, sư phụ nhóm chúng mà gởi vài lời sách tấn tu học. Thầy tán thán tấm lòng chân thật của các chúng tiểu. Thầy giải thích rộng rãi hơn về chuyện ăn chay. Thầy bảo, các chùa  Nam tông ở các nước Tích Lan, Lào, Thái Lan tăng sĩ được quyền khất thực và ăn các món mặn. Mình cũng theo Phật, theo trường phái Bắc tông chỉ ăn chay không ăn mặn. Ăn chay đủ chất thì cũng đầy đủ sức khỏe tu học. Sư phụ khóc vì hồi đó, cơm vừa đủ no thôi, thức ăn vô cùng đạm bạc. Kì thực, lúc đó chúng điệu suy dinh dưỡng rất nhiều. Tiền đâu mà đi chợ mua thức ăn hằng ngày. Đồ rau củ chúng Tăng ăn hằng ngày được xin từ các chợ ở Sài Gòn mang về. Mỗi tháng quý Phật tử hảo tâm ở Sài Gòn đi xin thức ăn về chùa cúng dường một đến hai lần. Cách sử dụng thức ăn như sau, giả sử mấy giỏ cần xế chứa đủ loại rau củ, những món rau củ nào dễ bị khô héo trước thì ăn trước, món nào khô héo sau thì ăn sau. Ví dụ, su le là loại mau hư nhất thì ăn mấy ngày liền cho hết, tiếp sau là cà rốt, tiếp sau nữa là bí ngô… Có món ăn tới trên ba bốn ngày cũng chưa hết. Chúng điệu ai cũng im lặng ăn trong chánh niệm. Các chú mỗi lần thấy một món thức ăn lặp di lặp vài hôm, chỉ nói một câu văn chương hài hước rằng: “Cũng là cây đa bến cũ con đò năm xưa”. Nói xong cười với nhau vui vẻ.

       Trong chùa hồi đó, gồm chúng tăng xuất gia tại chùa và các thầy các chú từ các nơi khác xin ở để đi học. Dù chúng đệ tử hay chúng ngoài đến ở học sư phụ cũng đối xử bình đẳng. Sư phụ ân cần nói chuyện như một lời tâm sự. Trong hoàn cảnh này, thầy phát nguyện với Phật là nuôi tăng chúng ăn học. Hồi thầy làm tiểu cũng khổ lắm mà thầy ráng tu. Thầy ở với sư ông từ khi lọt lòng, chẳng bao giờ biết mặt cha mẹ đẻ của mình. Sư ông nuôi thầy là nuôi từ một đứa trẻ mồ côi. Tuổi thơ không hề biết cha mẹ, thầy xem thầy mình là cha mẹ. Ôi những năm xa xưa ấy, thầy đã từng lang thang bán báo để để kiếm tiền ăn học. Trong nghèo khó ấy mới tôi luyện tình thương và ý chí của người tu. Thầy thường tụng kinh, tụng chú và niệm Phật. Từ khi vừa trưởng thành, thầy đã lấy pháp môn tụng chú Đại bi và niệm Phật làm hành trang tu học của đời mình.

      Thầy dạy, hôm nay chùa mình còn thiếu thốn, nhưng chưa đến nỗi đói cơm rách áo. Các con chịu khó ăn tương chao dưa muối qua ngày mà học. Khó khăn trong đời chỉ một giai đoạn  thôi. Tuổi học hành theo trường lớp là quan trọng vào lúc này các con ạ. Các con nhớ ráng học sau này biết nẻo mà tu. Như tuổi thầy bây giờ muốn học mà học sao được. Thế hệ của thầy đã qua rồi, thế hệ các con nối tiếp lo việc Phật giao phó. Ôi những tâm sự chân thành ấy tác động Tăng chúng hơn một bài thuyết pháp với nhiều ngôn từ bóng bẩy. Hình ảnh thầy với lời dạy đó tạo cho chúng điệu sức mạnh tu học trong cuộc đời.

         Tuổi  Sa di ham ăn ham ngủ, nhớ những lời dạy mà chúng con chịu khó tu học. Kì thực, tấm lòng rộng mở nuôi tăng sĩ trẻ là một sự dấn thân trong giai đoạn ấy. Sư phụ đã âm thần thực hành hạnh nguyên Bồ tát. Tinh thần tiếp độ chúng sanh báo ơn đức Phật, không dễ gì ai cũng làm được. Trong chúng tiểu ăn lén trứng gà thời đó, nay có vị trở thành những vị Tăng đáng kính. Các vị đó đã học hành đến nơi đến chốn. Thầy  từ kinh nghiệm bản thân mà thương học trò. Từ vị tăng đã từng chịu cảnh nghèo khó mà phát nguyện nuôi dạy Tăng chúng thành tài. Từ trong mọi hoàn cảnh gian nan vẫn giữ gìn thái độ tu niệm chân thành. Sư phụ một đời lòng dạ luôn sắt son với Tam bảo. Ôi, chùa xưa nay vẫn còn đó, sư phụ đã về cõi Phật. Những lớp Tăng trẻ ngày ấy có duyên được ngài che chở nay đã trưởng thành. Chúng con hiểu rằng, trong các thứ hương thơm, hương thơm của người sống đạo lý là không bao giờ phai tàn. Tình thương của thầy đã tỏa rạng trong lòng hậu thế, hòa quyện trong núi sông và đất trời bao la bất diệt.

Thích Đức Trí

(Trích Đi tìm Phật)